Archiwum - page 35

Thomas Mann jest jednym z najważniejszych niemieckich pisarzy w dziejach literatury. Autor „Czarodziejskiej góry” był m.in. noblistą, znanym humanistą oraz twórcą nowego typu powieści epickiej. Jego życie prywatne jest nie mniej intrygujące niż jego twórczość. Niewielu wie, że Mann zrzekł się niemieckiego obywatelstwa oraz… rywalizował o względy pewnego młodzieńca z własnym synem.

Dziś obchodzimy 143 rocznicę urodzin tego niezwykłego pisarza i z tej okazji przedstawiamy 10 ciekawostek, o których prawie na pewno nie mieliście pojęcia.

1. Prowojenny entuzjasta

Gdy wybuchła I Wojna Światowa poparł całkowicie Cesarza Wilhelma II w jego działaniach wojennych. Jego aprobata do wzięcia udziału w jednym z najkrwawszych wydarzeń XX wieku została uwieczniona w eseju pt. „Wyznania człowieka apolitycznego”. Później zrewidował swoje stanowisko i dopilnował, by znalazło się w przedmowie do wymienionego dzieła.

2. Wierny obywatel Republiki Weimarskiej

Gdy I Wojna Światowa dobiegła końca, stał się zwolennikiem Republiki Weimarskiej, przy okazji nie poddając się coraz silniejszej nacjonalistycznej fali zalewającej wówczas Niemcy. Zamiast tego w miarę swoich możliwości angażował się na arenie międzynarodowej w pojednanie swojej ojczyzny z innymi państwami.

3. Antynazista

Był wielkim przeciwnikiem NSDAP. Gdy Adolf Hitler doszedł do władzy, Mann akurat przebywał za granicą. W nowych okolicznościach politycznych postanowił nie zmieniać tego stanu i nie wracać do Niemiec. Nie chciał żyć w kraju, który dopuścił Hitlera do władzy. Początkowo mieszkał w Szwajcarii, by w roku 1937 przyjąć obywatelstwo Czechosłowacji. Pisarz był jednak świadomy, że ten kraj może nie być w najbliższym czasie tak bezpieczną przystanią, dlatego zdecydował się ostatecznie emigrować do Ameryki (jak wielu niemieckich antynazistowskich intelektualistów).

4. Zrzekł się obywatelstwa niemieckiego

Mann był tak wściekły na swój kraj za dopuszczenie do władzy Adolfa Hitlera, że w 1936 r. oficjalnie zrzekł się jego obywatelstwa. Nawet po upadku nazistów nie wrócił na stałe do Niemiec. Po wojnie zdecydował się zaledwie na dwukrotne odwiedzenie swojego rodzinnego kraju.

5. Literacki Nobel

Każdy miłośnik wysokiej literatury wie, że pisarz otrzymał w 1929 r. literacką Nagrodę Nobla. Znacznie mniej jednak osób jest świadomych faktu, że był wymieniany jako potencjalny noblista już w 1913 r.

6. Nowy typ powieści epickiej

Twórczość Manna jest bardzo charakterystyczna. Powszechnie uznaje się, że stworzył on nowy typ powieści epickiej charakteryzującej się wysokim poziomem intelektualnym, ironią, lecz nie sposób w niej znaleźć elementów narzucających czytelnikowi sens opowiadanej historii, wskazywania rozwiązań przedstawianych problemów czy jednoznacznych, wartościujących stwierdzeń.

7. Głowa rodziny, ojciec szóstki dzieci i… biseksualista

W roku 1905 poślubił Katię Pringsheim. Kobieta była niezwykle oddana swemu mężowi, trwała przy nim aż do jego śmierci. Gdy Thomas zmarł, zgodnie z wolą ukochanego, przez 20 lat nie dopuszczała opinii publicznej do jego listów czy pamiętników. Po tym okresie, z pomocą swoich dzieci, wydała książkę o życiu z Mannem (miała wówczas 90 lat). Małżeństwo doczekało się szóstki dzieci (z czego dwójka też została pisarzami).

Znając te szczegóły, zaskakujący może wydać się fakt, że Mann szczególnym afektem seksualnym darzył mężczyzn. Niektórzy jego biografowie nazywają go wprost homoseksualistą, co jest raczej nieprecyzyjnym określeniem (Mann prawdopodobnie był biseksualistą, o czym przecież świadczy liczba spłodzonych przez niego dzieci). Fascynację miłością męsko-męską nietrudno znaleźć w jego twórczości.

8. Rywalizował o względy potencjalnego kochanka… ze swoim własnym synem

Miłość do osób tej samej płci przejawiało dwoje z dzieci pisarza (Erika i Klaus). Konkurentem w miłosnych podbojach pisarza był rzecz jasna syn. Doszło do tego, że w liście z 1927 r. Thomas prosił go, by ten nie pojawiał się w miejscach, gdzie przebywał 17-letni Klaus Heuser, gdyż sam chciał nawiązać z nim intymną relację. Do syna pisał z wyrzutami słowa: czy tylko ty masz być tym, który stale grzeszy?.

9. Rodzinna plaga samobójców

W ciągu swojego życia musiał zmierzyć się z dwoma samobójstwami swoich sióstr. Niestety nie był to koniec rodzinnych tragedii. Dwoje dzieci pisarza także odebrało sobie życie. Jeszcze gdy Mann żył, samobójstwo popełnił Klaus, a w roku 1976 (21 lat po śmierci pisarza) zrobił to Michael (tuż po przygotowaniu do druku pamiętników ojca).

10. Inspiracja polskich pisarzy

Mann inspirował pisarzy na całym świecie, w tym także polskich wybitnych twórców. Zachwycał się nim Bruno Schulz, który nawet wysłał swojemu idolowi napisane przez siebie po niemiecku opowiadanie pt. „Ojczyzna”. Ponadto Czesław Miłosz wspominał, że lektura „Czarodziejskiej góry” Manna zupełnie zmieniła jego myślenie i że bez niej niej napisałby „Doliny Issy”.

Thomas Mann był postacią wielką. Choć nie brakuje moralistów, którzy chcieliby go skreślić za jego prywatne życie, warto pamiętać, że należał do grupy niemieckich intelektualistów, którzy szczególnie godnie zachowali się w obliczu nazistowskiej tyranii i okrucieństwa. Bez wątpienia „Czarodziejska góra”, „Doktor Faustus” czy „Buddenbrookowie” zachwycają nie tylko nas, ale będą oczarowywać też kolejne pokolenia czytelników.

Mikołaj Kołyszko