Początek roku w kulturze zawsze wiąże się z oczekiwaniem na nominacje do Oscarów, najgłośniejszych nagród filmowych na świecie. W tym roku poznaliśmy je 13 stycznia, a już w nocy z 9 na 10 lutego (polskiego czasu) dowiemy się, które filmy otrzymają pozłacane statuetki. Kolejny raz przedstawiamy filmy, których scenariusze mniej lub bardziej oparte są na fabułach ksiażek, opowiadań, komiksów i artykułów. Oto Oscary 2020 literackim okiem.
Oscary 2020 są wyjątkowe dla nas dzięki kolejnej polskiej nominacji. W kategorii najlepszy film zagraniczny o statuetkę walczy w tym roku „Boże ciało”, film Jana Komasy, ze znakomitą główną rolą Bartosza Bieleni. W ostatniej dekadzie jest to już 4 nominacja dla polskiej produkcji – wcześniej były to „W ciemności” (2012), „Ida” (2015), „Zimna wojna” (2019). Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat, obok Polski, tylko Dania może pochwalić się takim wynikiem.
Warto też wspomnieć o tym, że pierwszy raz w historii Oscarów zdarzyło się, by aż cztery filmy cieszyły się dwucyfrową liczbą nominacji. „Joker” otrzymał ich aż 11, „Irlandczyk”, „1917” i „Pewnego razu… w Hollywood” zostały nominowane w 10 kategoriach.
Wśród oscarowych kategorii istnieje rozróżnienie między najlepszym scenariuszem oryginalnym, a scenariuszem będącym adaptacją albo ekranizacją innego, istniejącego już dzieła. W roku źródeł fabuły w książkach, artykułach, komiksach czy sztukach teatralnych, można doszukiwać się w aż 15 z 53 nominowanych produkcji.
Oscary 2020: nominacje
11 nominacji: Joker
Najlepszy film, najlepszy aktor pierwszoplanowy, najlepszy reżyser, najlepszy scenariusz adaptowany, najlepsza charakteryzacja i fryzury, najlepsza muzyka oryginalna, najlepsze kostiumy, najlepsze zdjęcia, najlepszy dźwięk, najlepszy montaż, najlepszy montaż dźwięku
W filmie poznajemy genezę powstania Jokera – największego wroga Batmana i jednego najbardziej rozpoznawalnych, komiksowych gangsterów na świecie. W produkcji Todda Philipsa poznajemy jego przeszłość, życie codzienne i „karierę” z czasów zanim został kryminalistą. Pod względem fabularnym ekranizacji najbliżej do komiksu „Batman: Zabójczy żart”, w którym Alan Moore (scenariusz) i Brian Bolland (rysunki) przedstawiają retrospekcje z życia Jokera, a co za tym idzie, genezę jego szaleństwa.
„Joker” to jeden z największych faworytów tegorocznego rozdania Oscarów. Film został nominowany aż w 11 kategoriach i jest to rekord, jeśli chodzi o liczbę nominacji dla komiksowej adaptacji. Film zdobył już dwa Złote Globy – za najlepszą muzykę dla Hildur Guðnadóttir i najlepszą pierwszoplanową rolę męską dla Joaquina Phoenixa, odtwórcy tytułowego bohatera.
Film miał swoją premierę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji, gdzie zaskakująco otrzymał główną nagrodę – Złotego Lwa dla najlepszego filmu. O statuetkę walczyły między innymi „Oficer i szpieg” Romana Polańskiego, „Pralnia” Stevena Soderbergha i „Historia małżeńska” Noah Baumbacha.
10 nominacji: Irlandczyk
Najlepszy film, najlepszy scenariusz adaptowany, najlepszy aktor drugoplanowy x2, najlepszy reżyser, najlepsza scenografia, najlepsze efekty specjalne, najlepsze kostiumy, najlepsze zdjęcia, najlepszy montaż
Najnowszy film Martina Scorsese pt. „Irlandczyk” miał swoją premierę 27 września na Nowojorskim Festiwalu Filmowym, a już 27 listopada użytkownicy Netflixa mogli go obejrzeć w streamingu. Scenariusz powstał w oparciu o książkę Charlesa Brandta pt. „I Heard You Paint Houses”. Książka ukazała się w Polsce w 2011 roku nakładem wydawnictwa Świat Książki pod tytułem „Słyszałem, że malujesz domy…” oraz miała swoje wznowienie pod tytułem „Irlandczyk” w dniu premiery filmu na Netflixie.
Główny bohater Fran Sheeran zwany „Irlandczykiem” u kresu życia wspomina swoją przeszłość, początki znajomości i przyjaźni z Russellem Bufalino, szefem mafii oraz z kontrowersyjnym Jimmym Hoffą, który po latach współpracy z gangsterami popadł w ich niełaskę. „Irlandczyk” Martina Scorsese to film, który perfekcyjnie oddaje ducha najlepszych gangsterskich filmów sprzed lat z „Chłopcami z ferajny” na czele. Ogromny budżet, świetni aktorzy (Robert De Niro, Joe Pesci, Al Pacino) i doskonałe zdjęcia sprawiają, że przez cały czas trwania filmu nie można oderwać oczu od ekranu. Paradoksalnie nie dzięki wartkiej akcji, a genialnemu ukazaniu powojennego Nowego Jorku, studium charakterów i przemiany bohaterów. Scorsese w „Irlandczyku” pokazuje życie gangsterów z niego innej strony – bez fajerwerków, nieustannych imprez, pościgów i strzelanin. Skupia się również na starości gangsterów, którzy koniec końców zostają sami ze swoimi splamionymi krwią sumieniami.
6 nominacji: Małe Kobietki
Najlepszy film, najlepsza aktorka pierwszoplanowa, najlepsza aktorka drugoplanowa, najlepszy scenariusz adaptowany, najlepsza muzyka oryginalna, najlepsze kostiumy
„Małe kobietki”, film Grety Gerwig, to nie pierwsza adaptacja klasycznej amerykańskiej powieści autorstwa Louisy May Alcott o tym samym tytule. Fabuła przedstawia losy czterech sióstr – Amy, Meg, Jo i Beth. Głównym tematem książki jest ich dorastanie – przejście z etapu dzieciństwa w dorosłość. Gerwig podjęła się trudnego zadania, nie dość, że sięgnęła do klasycznej literatury, stworzyła film kostiumowy, to na dodatek, chcąc nie chcąc, nie uniknie porównań do poprzednich kilkunastu ekranizacji.
„Małe kobietki” będą miały swoją premierę w polskich kinach 31 stycznia 2020 roku.
6 nominacji: Jojo Rabbit
Najlepszy film, najlepsza aktorka drugoplanowa, najlepszy scenariusz adaptowany, najlepsza scenografia, najlepsze kostiumy, najlepszy montaż
„Chłopiec w pasiastej piżamie” i „Złodziejka książek” to pierwsze książki/filmy, które przychodzą na myśl w kontekście historii II wojny światowej i Holocaustu opowiedzianych z perspektywy dzieci. Do tej pary na pewno na stałe wpisze się film „Jojo Rabbit” i książka „Niebo na uwięzi”, autorstwa Christiny Leunens, na podstawie której powstał. Książka ukazała się w Polsce na początku 2020 roku nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka.
Akcja rozgrywa się w zaanektowanej przez nazistów Austrii. Mimo różnic dzielących film i książkę, główna nić fabularna sprowadza się do tego, że główny bohater Johannes – Jojo – zagorzały członek Hitlerjugend, odkrywa, że jego matka ukrywa w domu żydowską dziewczynę Elsę. Z czasem między nastolatkami zawiązuje się silna więź. W filmie chłopcu cały czas towarzyszy wyimaginowany przyjaciel – nieskazitelny, zabawny i przyjacielski Adolf Hitler.
4 nominacje: Le Mans ’66
Mimo iż fabuła najnowszego filmu Jamesa Mangolda nie powstała w oparciu o żadną książkę, to postanowiliśmy wyróżnić „Le Mans ’66” w naszym zestawieniu. Film przedstawia kulisy rywalizacji dwóch gigantów motoryzacyjnych – Forda i Ferrari. Konstruktorzy Forda dostają zadanie dorównania swojemu największemu rywalowi, by ostatecznie wygrać w 24-godzinnym wyścigu Le Mans.
O zaciętej rywalizacja, której apogeum przypada na lata 60. XX wieku powstało kilka książek. W 2019 roku na polskim rynku ukazała się książka „Szybcy jak diabli”, która przedstawia kulisy rywalizacji przedstawionej w filmie z Mattem Damonem i Christianem Balem w rolach głównych.
3 nominacje: Dwóch papieży
„Dwóch papieży” to film przedstawiający relacje między ustępującym papieżem Benedyktem XVI i argentyńskim kardynałem Jorge Mario Bergoglio. Głównym tematem filmu jest przełomowa, historyczna decyzją, którą podjął Joseph Ratzinger – w lutym 2013 roku postanowił abdykować. Był to trzeci przypadek w historii, gdy papież zrezygnował z pełnienia funkcji, którą piastuje się dożywotnio. Wcześniej, w przeszłości abdykowali papież Celestyn V w 1294 r. oraz papież Grzegorz XII w 1415 r. Widzowie są świadkami szczerej rozmowy Benedykta XVI i kardynała Bergoglio, którzy rozmawiają o przeszłości argentyńskiego duchownego, kondycji i przyszłości kościoła.
Autorem scenariusza „Dwóch papieży” jest Anthony McCarten. Co ciekawe film jest adaptacją książki i sztuki teatralnej pt. „The Pope”, których autorem także jest McCarten. McCarten był wcześniej trzykrotnie nominowany do Oscara, za „Czas mroku” (scenariusz adaptowany) i „Teorię wszystkiego” (najlepszy film, najlepszy scenariusz adaptowany).
2 nominacje: Judy
Najlepsza pierwszoplanowa rola żeńska, najlepsza charakteryzacja i fryzury
„Judy” to biograficzny przedstawiający życie Judy Garland, amerykańskiej aktorki i piosenkarki. Fabuła filmu głównie dotyczy ostatniego roku życia artystki, po przybyciu do Wielkiej Brytanii. Garland wiele lat zmagała się z problemami emocjonalnymi – od wczesnej młodości żyła w stresie wywołanym presją, pracą i karierą. Zmarła w wieku zaledwie 47 lat w wyniku przedawkowania barbituranu.
W główną rolę wcieliła się Renée Zellweger, która otrzymała za nią Złotego Globa, nagrodę Amerykańskiej Gildii Aktorów Filmowych i Critics’ Choice oraz nominacje do Oscara, BAFTY i kilku innych. Scenariusz filmu powstał w oparciu o brodwayowską szukę „End of the Rainbow” Petera Quiltera.
1 nominacja: Zgubiłam swoje ciało
Najlepszy film animowany
W walce o statuetkę za najlepszy film animowany, w szranki z „Toy Story 4”, „Jak wytresować smoka 3” i netflixowy „Klaus”, stanął francuski film „Zgubiłam swoje ciało”. Historia przedstawia losy nastoletniego Naoufela, sieroty, która próbuje odnaleźć się w świecie. W jednej z dorywczych prac, podczas rozwożenia pizzy, poznaje Gabrielle, w której się zakochuje i za wszelką cenę próbuje ją poznać. Jednocześnie mamy szansę obserwować historię z perspektywy ręki, która, jak sugeruje tytuł, próbuje odnaleźć swoje zgubione ciało.
Scenariusz filmu powstał w oparciu o książkę „Happy hand” Guillaume Lauranta. Niestety książka nie doczekała się polskiego tłumaczenia.
1 nominacja: Lighthouse
Najlepsze zdjęcia
Jednym z najbardziej oryginalnych filmów, nominowanych w tym roku do Nagród Akademii Filmowej, jest „Lighthouse”, wyprodukowany przez studio A24, odpowiedzialne za „Midsommar. W biały dzień”, „Dziedzictwo . Hereditary” czy „Lady Bird”. Autorami scenariusza są bracia Robert i Max Eggers. W filmie pojawia się dwóch bohaterów – na niewielką wyspę przybywa młody Ephraim Winslow, który ma pomóc podstarzałemu strażnikowi Thomasowi Wake’owi opiekować się latarnią morską. Życiu na odludnej wyspie towarzyszą wydarzenia z pogranicza jawy i snu, które mają silny wpływ na relację obu mężczyzn.
Mimo iż scenariusz nie powstał w oparciu o żadną książkę, to bracia przyznają, że mocno inspirowali się niedokończonym dziełem Edgara Allana Poe. Opowiadania „The Light-House” uznaje się za ostatnie opowiadanie Poe, które do dziś porusza artystów na całym świecie.
Historia opisana przez Poego jest przedstawiona w formie zapisków z pamiętnika, prowadzonych przez bohatera, który samotnie przebywa na wyspie u wybrzeży Norwegii. Opowiadanie jest stadium paranoi i osamotnienia – to najbardziej zainspirowało Eggersów.
1 nominacja: Kraina Lodu 2
Najlepsza piosenka
Kontynuacja „Krainy lodu” nie doczekała się w tym roku nominacji w głównej kategorii. Nie zaszkodziło to jednak wynikowi finansowemu – druga odsłona przygód Elsy i Anny zarobiła już około 1,5 miliarda dolarów, co plasuje film na 11 miejscu najbardziej dochodowych produkcji w historii.
Film, którego fabuła i postaci inspirowane są baśnią „Królowa Śniegu” Hansa Christiana Andersena, przedstawia dalsze losy Elsy, Anny, Kristoffa, Olafa i Svena. Piątka bohaterów wyrusza w niebezpieczną i trudną podróż, która pozwoli znaleźć odpowiedź na pytanie dotyczące mocy Elsy i zagrożeniu, jakie się z nią wiąże.
1 nominacja: Cóż za piękny dzień
Najlepsza drugoplanowa rola męska
Scenariusz filmu „Cóż za piękny dzień”, nominowanego w kategorii najlepsza drugoplanowa rola męska, powstał w oparciu o artykuł, który ukazał się w 1998 roku w magazynie Esquire. Obraz przedstawia relację między znudzonym życiem dziennikarzem i Fredem Rogersem, znanym amerykańskim showmanem, znanym z prowadzenia edukacyjnego programu dla dzieci pt. „Mister Rogers 'Neighborhood”.
1 nominacja: Czarownica 2
Najlepsza charakteryzacja i fryzury
Akcja drugiej części „Czarownicy” rozgrywa się kilka lat po wydarzeniach z pierwszej. Mimo że świat przedstawiony w opowieści jest zachwycający i pełen kolorów, nie brak mu ciemnych stron i problemów. Z lasu zaczynają znikać wróżki, a w ich obronie stają Diabolina i Królowa Aurora.
Diabolina jest postacią, która pierwotnie występuje w „Śpiącej królewnie” francuskiego pisarza Charlesa Perraulta. Możemy uznać, że film luźno bazuje na baśni, zaś postać grana przez Angelinę Jolie, nawiązuje do Diaboliny, która pojawia się w disneyowskiej animacji z 1959 roku. W filmie uwaga skupia się na tytułowej Czarownicy, a fabuła dotyczy głównie jej relacji z Królewną i królem skorumpowanego królestwa.
1 nominacja: Richard Jewell
Najlepsza aktorka drugoplanowa
Najnowszy film Clinta Eastwooda przedstawia historię Richarda Jewella – pracownika ochrony, który zgłosił znalezienie bomby w czasie Igrzysk Olimpijskich w Atlancie w 1996 roku. Jego szybka i zdecydowana akcja doprowadziła do uratowania życia tysiącom ludzi. Jednak kilka dni bo udaremnionym zamachu media skupiły na Jewellu swoją uwagę – nie tylko w komunikatach dziennikarzy, ale również wśród FBI, Jewell zaczął występować w roli podejrzanego. W gazetach i telewizji zaczynają pojawiać się informacje szkalujące dobre imię Jewella, padają niepotwierdzone oskarżenia i pomówienia. Ochroniarz postanawia się bronić. Przeciwstawienie się służbom specjalnym i medialnym gigantom, wydaje się być syzyfową pracą, która może przynieść jeszcze więcej szkód. Scenariusz inspirowany jest artykułem „American Nightmare: The Ballad of Richard Jewell”, który ukazał się na łamach Vanity Fair w 1997 roku.
1 nominacja: Przypływ wiary
Najlepsza piosenka
„Przypływ wiary” to film ukazujący wzruszającą historię Joyce Smith. Jej adoptowany syn pewnego dnia wpadł do lodowatego jeziora. Chłopiec trafia do szpitala, a lekarze dają mu niewiele szans na przeżycie. Zdeterminowana matka moblizuje swoje najbliższe otoczenie do modlitwy za syna. W obliczu sytuacji, w której nauka zawodzi, jedyne co jej pozostaje to wiara. Scenariusz filmu powstał na podstawie autobiograficznej książki Joyce Smith pt. „The Impossible”.
1 nominacja: Avengers. Koniec gry
Najlepsze efekty specjalne
Stało się, po 10 latach królowania, pierwsze miejsce najbardziej dochodowego filmu w historii kina odebrał „Avatarowi” najnowszy epizod przygód Avengersów. Film w oficjalnej dystrybucji zarobił łącznie 2 miliardy 800 milionów dolarów. Po raz kolejny marvelowska drużyna superbohaterów łączy się by powstrzymać anihilacyjne zapędy Thanosa, który zdążył już eksterminować połowę życia w całym wszechświecie. Niektórzy bohaterowie nie są chętni do współpracy, jednak zjednoczenie jest konieczne, by nie dopuścić do całkowitej zagłady.
Scenariusz filmu, rzecz jasna, powstał na serii spin-offowych komiksów Marvela.
Oscary 2020: Gala rozdania
Laureatów tegorocznych Nagród Amerykańskiej Akademii Filmowej poznamy w nocy z 9 na 10 lutego polskiego czasu. W Polsce transmisje będzie można oglądać w telewizji Canal+.
Zebrał i opracował: Jakub Krasny
Pomoc merytoryczna: Martyna Gancarczyk