Nic Pizzolatto kojarzony jest głównie jako twórca serialu “Detektyw” (“True detective”). I słusznie – to świetna produkcja (przynajmniej pierwszy sezon) i nie ma się tu czego wstydzić. Co ważniejsze – sukces serialu sprawił, że wydawnictwo Marginesy zdecydowało się na publikację twórczości literackiej Pizzolatto. Na pierwszy ogień poszła powieść “Galveston”, a chwilę później wypuszczono zbiór opowiadań – “Wyprawa nad Morze Żółte”.
To zdecydowanie była dobra decyzja. “Wyprawa…” to kawał solidnej literatury. Autor doskonale przedstawia Amerykę B – tę prowincjonalną, biedną, niespełniającą wymogów amerykańskiego snu. Tacy też są bohaterowie tych opowiadań. Wszystkich ich łączy porażka, każdy jest w jakiś sposób przegrany. Albo są oni na dnie, albo właśnie tam zmierzają ośmiopasmową autostradą, albo mozolnie próbują się z niego wyczołgać.
Trudno nazwać to przyjemną lekturą, a jednak czytelnik z przejęciem śledzi losy tych postaci. Nie ma to nic wspólnego z masochistycznym napawaniem się cierpieniem – to po prostu wybornie skrojone historie, niezbyt skomplikowane, ale doskonale pokazujące charaktery postaci.
“Ptasi duch”
Czas lektury: 23 min. 23 s.
Pierwsze opowiadanie w tym zbiorze skupia się na sposobach radzenia sobie z przeszłością i podejmuje kwestię brania odpowiedzialności za innych ludzi. Mężczyzna po przejściach pracuje jako strażnik rezerwatu, jednocześnie praktykując BASE jumping (skoki spadochronowe z wysokich obiektów). Nowo poznaną kobietę namawia, by także tego spróbowała. Czy wspólna pasja umocni ich związek, czy też stanie się przyczyną kryzysu?
“Stypa”
Czas lektury: 15 min. 25 s.
Sugerowany przez tytuł pogrzeb staje się pretekstem do pokazania sytuacji rodzinnej bohaterki. W tym niedługim opowiadaniu Pizzolatto zręcznie nakreślił jej relacje z rodzicami, rodzeństwem i byłym chłopakiem jej siostry – a jej aktualnym. Przedstawiając te zależności, bardzo udanie sportretował protagonistkę i wskazał, że to kwestie rodzinne najbardziej ukształtowały jej osobowość.
“1987, wyścigi”
Czas lektury: 15 min. 03 s.
Ojciec i syn. Jeden dzień spędzony wspólnie. Wyścigi. Pył. Upał. Od samego początku Pizzolatto buduje atmosferę nerwowości, niezręczności i smutku. Do końca nie porzuca tego stylu, przez co to opowiadanie wydają się najbardziej przygnębiające w całym tomie. To naprawdę dołujące – obserwować ojca, który stara się zrobić wrażenie na synu, a co tak cholernie mu nie wychodzi. Dodatkowo czytelnik ma świadomość, że przykład rodzica nie pozostanie bez wpływu na dziecko.
“Dwa brzegi”
Czas lektury: 22 min. 13 s.
Sam dowiaduje się, że prawdopodobnie jest ojcem. Podobnie jak dwóch innych facetów, którzy w tamtym czasie sypiali z Laną. Niestety w drodze na spotkanie kobieta i jej syn giną w wypadku. Bohatera nurtuje kwestia potencjalnego ojcostwa, próbuje uzyskać wyniki pośmiertnych testów DNA. Jak to wpłynie na jego nowy związek? Ponownie duże znaczenie dla fabuły ma wychowanie i relacje z rodzicami.
“W drodze nad Morze Żółte”
Czas lektury: 22 min. 30 s.
Dwóch facetów w samochodzie – Bobby Corresino i trener Duperene. Jadą razem do Kalifornii, by porwać córkę trenera, gwiazdę filmów dla dorosłych. Zarówno podróż, jak i porwanie to tylko preteksty do pokazania charakterów mężczyzn.
“Gildia złodziei, kobiety w opałach i <<Sunrise Palms>>”
Czas lektury: 18 min. 33 s.
Opowiadanie skupia się na postaci samotnego nastolatka kleptomana. Jego jedynym kolegą jest cwaniaczek uczący go podstaw złodziejskiego rzemiosła. W tle zarysowują się relacje z ojcem oraz rówieśnikami, a całość to opowieść o próbach znalezienia swojego miejsca w świecie.
“Szyfr”
Czas lektury: 17 min. 46 s.
Nauczycielka nie może pogodzić się z ucieczką nastoletniego syna. Jedynym tropem jest pozostawiony przez niego szablon do graffiti. Wychodząc od dramatu jednostki, Pizzolatto bardzo zręcznie zaakcentował tutaj problemy nękające współczesne Stany Zjednoczone: wykluczenie społeczne, rasizm, radykalizację postaw politycznych, słabość edukacji publicznej.
“Nawiedzona Ziemia”
Czas lektury: 12 min. 46 s.
Ojciec Neala był w Wietnamie, a nastolatek jest zafascynowany tym krajem. Pewnego dnia w ich miasteczku pojawiają się kosmici. Podobno. Mnóstwo osób zdaje się w to wierzyć, sprawą interesuje się telewizja. Neala to nie obchodzi – dla niego liczy się tylko Tsuny (dziewczyna, w której jest zakochany) oraz Wietnam). To świetna miniatura w skondensowanej formie pokazująca dorastanie w małym miasteczku, bez większych perspektyw na rozwój.
“Nepal”
Czas lektury: 44 min. 17 s.
Najdłuższe opowiadanie w zbiorze. Akcja rozgrywa się na początku XX wieku. Thomas Koenig pracuje przy odbudowie posiadłości, w stawianiu której brał udział jego ojciec. Mimo że jest specjalistą od witraży, zostaje zatrudniony jako zwykły szklarz. Bohater związuje się z Indianką, jednak wyraźnie widać, że interesuje się nim także jedna z dam, przyjaciółka właścicieli domu. “Nepal” nie jest jednak romansem, a wątki odnoszące się do sfery uczuć oraz do ludzkiej seksualności nierozerwalnie wiążą się z procesem kształtowania się osobowości człowieka i artysty.
“Ścigany. Szukając światła w Luizjanie”
Czas lektury: 21 min. 37 s.
Wes nie został dopuszczony do służby wojskowej. Jego brat po powrocie z armii popełnił samobójstwo. Siostra jest niestabilna emocjonalnie. Ojciec nienawidzi ich wszystkich. Brutalny, bardzo przygnębiający tekst – gorąco polecam.
“Światłość pogrzebana”
Czas lektury: 23 min. 17 s.
Podrzędne miasteczko uniwersyteckie. Piękna żona jednego z wykładowców znika bez śladu. Jak to u Pizzolatto zwykle bywa – kwestią nie jest „kto zabił/porwał”. Wychodząc od zaginięcia kobiety, autor buduje obraz lokalnej społeczności i przedstawia charaktery poszczególnych mieszkańców.
Za możliwość zrecenzowania tomu dziękuję księgarni internetowej Woblink.
Jerzy Łanuszewski
Jerzy Łanuszewski
Rocznik: 1988
Znak zodiaku: czołg
Scenarzysta serii „Giacomo Supernova” (rysunki: Robert Jach), „Rogdena” (rysunki: Joanna Sępek) i kilku innych komiksów. Poeta niepraktykujący. Mało znany.