Powoli mija już połowa maja, dni stają się coraz dłuższe, a temperatura sukcesywnie rośnie. Wszystko to przypomina o zbliżających się wakacjach. Letnie wyjazdy przywodzą na myśl wczasy, kolonie i wypoczynek. Duża część ludzi wybiera na miejsce odpoczynku góry pozwalające na aktywne spędzenie czasu, a także na oczyszczenie zmęczonego pracą umysłu. Jednak góry to nie tylko idealne miejsce na wakacyjny wypad, ale przede wszystkim niebezpieczna i fascynująca pasja będąca dla wielu himalaistów codziennością. Myśląc o górach, warto mieć na uwadze nieraz ekstremalne warunki i ludzi, którzy wytrwale walczyli z naturą o przetrwanie. W związku z tym przedstawiamy Top 10 książek o himalaistach, które koniecznie trzeba przeczytać – w zestawieniu nie zabrakło miejsca dla książki Bartka Dobrocha „Artur Hajzer. Droga Słonia”, która jest dostępna przedpremierowo na Woblinku.
Artur Hajzer. Droga Słonia, Bartek Dobroch
„Artur Hajzer. Droga Słonia” Bartka Dobrocha to pierwsza biografia Artura Hajzera, znanego również pod pseudonimem Słoń, odpowiedzialnego za stworzenie programu Polskiego Himalaizmu Zimowego. Artur Hajzer był znanym polskim taternikiem, alpinistą oraz himalaistą. Zginął podczas wyprawy na Gaszerbum w Karakorum, której był kierownikiem. Był jednym z młodszych himalaistów odnoszących ogromne sukcesy w czasie trwania złotej ery polskiego himalaizmu. Charakteryzował się przede wszystkim uporem i determinacją. Autor biografii Słonia podróżował śladami bohatera do Katmandu i nepalskiej doliny Rolwalingu. Oprócz wyprawy w celu lepszego poznania swojego bohatera Bartek Dobroch przeprowadził wiele rozmów z przyjaciółmi Artura Hajzera, jego rodziną, partnerami wspinaczkowymi, gwiazdami himalaizmu, a także krytykami stworzonego przez Słonia programu Polskiego Himalaizmu Zimowego.
Długi film o miłości. Powrót na Broad Peak, Jacek Hugo-Bader
Jacek Hugo-Bader w „Długim filmie o miłości” opisuje zmarłych wspinaczy legendarnej wyprawy na Broad Peak, a także rozmawia z pozostałymi przy życiu bohaterami. Pokazuje magię wspinaczki i odsłania rąbek tajemnicy kryjącej się za niebezpieczną miłością do gór oraz zdobywaniem ich najniebezpieczniejszych i najwyższych szczytów. Autor był obecny w 2013 roku w bazie w Karakorum podczas akcji poszukiwawczej zaginionych wspinaczy – Tomasza Kowalskiego oraz Marcina Berbeki. Niestety odnaleziono ciało tylko jednego z nich. Zimowa wyprawa na Broad Peak okazała się tragiczna w skutkach. Pozostało jedynie pytanie, co spowodowało tragedię. Polski Związek Alpinizmu powołał komisję w celu wyjaśnienia sprawy, która winą za dramatyczne zdarzenie obarczyła Adama Bieleckiego. Jednak czy to możliwe, że wszystko stało się przez jednego człowieka?
Himalaistki. Opowieść o kobietach, które pokonują każdą górę, Mariusz Sepioło
Wielu czytelników niezaznajomionych z tematyką himalaizmu może zadziwić wiadomość, że jego światową legendę budowały kobiety, a zwłaszcza Polki. Takie postacie jak Wanda Rutkiewicz, Dobrosława Miodowicz-Wolf czy Halina Kruger-Syrokomska swoimi dokonaniami na zawsze zapisały się na kartach światowej historii himalaizmu. Ich walka o zdobywanie szczytów była podwójnie ciężka, ponieważ oprócz zmagań z naturą musiały przez lata walczyć z pełnym dyskryminacji i szowinizmu środowiskiem. Z książki „Himalaistki” dowiemy się, jak wyglądało ich życie prywatne w Polsce, dlaczego pozostawiały własne dzieci, by realizować niebezpieczną pasję, co i kogo kochały. Mariusz Sepioło przybliża postacie tych wielkich kobiet, pokazując wartą poznania historię polskich himalaistek.
Wszystko za Everest, Jon Krakauer
„Wszystko za Everest” to doskonały reportaż Jona Krakauera, w którym sama wyprawa na Mount Everest to tylko wstęp do rozważań na temat śmierci, odwagi, głupoty i poświęcenia. Przeszło 20 lat temu, 10 maja 1996 roku, trzy różne ekipy próbowały zdobyć Mount Everest. W tym samym momencie rozpętała się tam burza, rozpoczynając walkę himalaistów z naturą na śmierć i życie, walkę, którą udało się wygrać autorowi książki „Wszystko za Everest”. Krakauer zwrócił uwagę na ważne, współcześnie przybierające na sile problemy podczas zdobywania szczytów, takie jak udział w wyprawach niedoświadczonych uczestników niemających żadnej wiedzy o górach, a także wydawanie zbyt wielu pozwoleń na wyprawy naraz, co skutkuje utrudnieniami w zdobywaniu szczytów. W książce przywołano tragiczną w skutkach historię wywołującą liczne kontrowersje. Zawarta na jej kartach historia zainspirowała wielu innych twórców (na przykład filmowców).
Na jednej linie, Wanda Rutkiewicz
„Na jednej linie” Wandy Rutkiewicz, jednej z najsłynniejszych polskich himalaistek, to chłodna i surowa opowieść o miłości do gór i spełnianiu pasji bez względu na przeszkody i konsekwencje. Autorka przedstawia wspinaczkę taką, jaką jest, wraz z jej wadami oraz zaletami. Nie wybiela również uprawiających ją ludzi, pokazując ich często skrajne zachowania i emocje. Książka koncentruje się przede wszystkim na górach i doświadczeniach z nimi związanych. Skupiono się tu również na relacjach zachodzących między uczestnikami wypraw. Czytelnicy poszukujący informacji o prywatnym życiu Wandy Rutkiewicz mogą się rozczarować.
Śmierć na Nanga Parbat. Uczestnicy wyprawy przerywają milczenie, Max von Kienlin
„Śmierć na Nanga Parbat” to dobrze napisana relacja z przełomowej, choć tragicznej w skutkach ekspedycji na Nanga Parbat. Autor książki Max von Kienlin pisze ją z perspektywy współuczestnika wyprawy, a także jako przyjaciel Reinholda Messnera, którego brat zginął podczas zdobywania szczytu. W 1970 roku próbę wejścia na Nanga Parbat podjęli między innymi bracia Messner. Starszy z nich, Reinhold, odniósł w wyprawie wielki sukces. Niestety jego młodszy brat Günther zginął podczas schodzenia z Nanga Parbat. Okoliczności jego śmierci do dzisiaj budzą wiele dyskusji.
Ja, pustelnik. Autobiografia, Piotr Pustelnik, Piotr Trybalski
„Ja, pustelnik. Autobiografia” to zapis historii wybitnego himalaisty – Piotra Pustelnika, który w ciągu 20 lat zdobył aż czternaście ośmiotysięczników i z sukcesem zakończył wyprawy do takich miejsc jak na przykład Korona Himalajów czy Karakorum. Tę książkę czyta się jak doskonałą powieść przygodową, podczas lektury aż trudno uwierzyć, że opisane sytuacje wydarzyły się naprawdę. „Ja, pustelnik” to opowieść o niesamowitym trudzie walki z samym sobą, walce o pasję, a także o długiej drodze, jaką trzeba przebyć, aby tę pasję spełniać. Piotr Pustelnik nie pominął tu również opowieści o tym, co przyszło mu poświęcić podczas walki z kolejnymi szczytami.
Broad Peak. Niebo i piekło, Bartek Dobroch, Przemysław Wilczyński
„Broad Peak” to jedna z ważniejszych książek tworzących polski kanon literatury himalaistycznej. Jej autorzy powracają do tragedii, która rozegrała się w 2013 roku na Broad Peak. Postanowili przeanalizować ówczesną wyprawę, przeprowadzić szereg wywiadów zarówno ze świadkami, jak i rodziną czy przyjaciółmi uczestników tych wydarzeń. Stawiają również pytanie o granicę pasji oraz o to, czy katastrofalna w skutkach wyprawa na Broad Peak zakończyła himalaizm w znanej dotychczas formie.
Wanda. Opowieść o sile życia i śmierci. Historia Wandy Rutkiewicz, Anna Kamińska
„Wanda” to historia jednej z najsłynniejszych polskich himalaistek, znanej ze swego uporu i wytrwałości, a także opowieść o dążeniu do spełniania własnej pasji nawet kosztem pozostałych aspektów życia. Wanda Rutkiewicz była trzecią kobietą, która zdobyła Mount Everest, i pierwszą na K2. Zginęła w górach, robiąc to, co kochała. Nie było żadnych świadków jej śmierci czy ostatnich słów. Anna Kamińska w swojej książce postanowiła przybliżyć czytelnikom postać himalaistki i przedstawić nieznane dokumenty, niepublikowane nigdy fotografie i słowa bliskich Wandy Rutkiewicz, którzy wcześniej nie godzili się na rozmowy o niej.
Annapurna, Maurice Herzog
Maurice Herzog był cenionym francuskim himalaistą i alpinistą. Międzynarodową sławę zapewniło mu zdobycie 3 czerwca 1950 roku Annapurny wraz z Louisem Lachenalem. Mężczyźni byli pierwszymi ludźmi, którym udało się zdobyć ośmiotysięcznik. Właśnie tę zakończoną ogromnym sukcesem wyprawę opisuje Herzog w książce „Annapurna” – począwszy od wyruszenia w Himalaje bez ściśle określonego celu aż do bohaterskiego powrotu z gór. „Annapurna” jest zaliczana do światowej klasyki literatury alpinistycznej.
Każda z wymienionych książek pokazuje sylwetki odważnych i pełnych pasji osób podejmujących nadludzki wysiłek podczas zdobywania lub prób zdobywania najwyższych oraz najtrudniejszych szczytów. Historie zawarte w każdej z wymienionych publikacji pomagają poznać perspektywę himalaistów i dowiedzieć się, dlaczego mimo ogromu niebezpieczeństw oraz ryzyka śmierci kontynuują walkę z naturą, a przede wszystkim z sobą samym.
Martyna Gancarczyk
O autorce artykułu
Z wykształcenia menadżer kultury. Uwielbia mieć dobrą książkę zawsze pod ręką. Wielka entuzjastka horrorów zarówno jeśli chodzi o literaturę, kinematografię, jak i gry. Dzień bez książki lub filmu to dzień stracony. Oprócz tego miłośniczka zwierząt, szczególnie psów (a zwłaszcza własnego).