19 sierpnia obchodzony jest Światowy Dzień Pomocy Humanitarnej. Święto zostało ustanowione w 2008 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ i ma upamiętniać zamach bombowy na placówkę ONZ w Bagdadzie przeprowadzony 19 sierpnia 2003 roku. W wyniku wybuchu zginęły 22 osoby, w tym Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw Praw Człowieka Sérgio Vieira de Mello, który pracował dla ONZ przez przeszło trzydzieści lat. W ten dzień najważniejsze jest jednak zwrócenie uwagi na to, jak ważną rolę odgrywają organizacje i jednostki walczące z nierównościami na świecie, niosące pomoc potrzebującym, zwłaszcza tam, gdzie rządy i lokalne instytucje nie są w stanie jej zapewnić. Przy tej okazji przedstawiamy ciekawe inicjatywy, które łączą najbardziej interesujący nas świat literacki z pomocą humanitarną. A jest nią chociażby… seria polskich koszulek.
PAH i literatura
Polska Akcja Humanitarna zajmuje się zapewnianiem dostępu do wody – zarówno pitnej, jak i takiej, która umożliwia zaspokojenie podstawowych potrzeb sanitarnych – oraz udzielaniem edukacji w zakresie prawidłowej higieny. Warto dodać, że PAH jest jedną z organizacji, które co roku uczestniczą w obchodach Światowego Dnia Pomocy Humanitarnej. Wśród inicjatyw PAH mających na celu szerzenie wiedzy o higienie i dostępie do wody pitnej znajduje się również działalność wydawnicza. Dzięki bogato ilustrowanej serii książek, opublikowanej pod szyldem PAH, dzieci mogą dowiedzieć się, skąd pochodzi woda, ile się jej zużywa, jak jest wykorzystywana, filtrowana, a co najważniejsze… marnowana (tytuły „Dlaczego my mamy oszczędzać wodę?” i „Czego nie wiecie o wodzie na świecie?”). Inne książki dotyczą równie istotnych kwestii, takich jak rola szkolnictwa w społeczeństwie, edukacja i dostęp do niej („Kto wymyślił szkołę?”) czy żywienie („Co się dzieje, jak się nie je”). Warto podkreślić, że przychody z ich sprzedaży trafiają na poczet aktywności organizacji.
Pisarze na lato/lata.
Kolejna ciekawa akcja, która mniej bezpośrednio związana jest Polską Akcją Humanitarną wymaga krótkiego wstępu. W 2012 roku z inicjatywy Instytutu Książki, Studia Otwartego i łódzkiej firmy odzieżowej Pan Tu Nie Stał powstał pomysł wyprodukowania serii koszulek z wizerunkami największych polskich pisarzy, mający doprowadzić do tego, że noszenie brandów literackich stanie się równie modne, jak ubieranie koszulek z zespołami muzycznymi czy nadrukami filmowymi. Dzięki współpracy z państwową instytucją nietrudno było zdobyć licencje na wykorzystanie zdjęć na odzieży.
Na początku akcji, nazwanej chwytliwie „Pisarze na lato/a”, w okresie letnim ukazały się koszulki z podobiznami Stanisława Lema, Witkacego, Czesława Miłosza, Brunona Schulza, Witolda Gombrowicza i Zbigniewa Herberta. W 2015 roku do lokalnego i internetowego sklepu firmy trafiły koszulki z podobiznami Marka Hłaski i Zofii Nałkowskiej, pierwszej kobiety w serii. Jednak w 2016 roku, wbrew oczekiwaniom fanów polskiej literatury i firmy PTNS, nie pojawił się żaden nowy wzór. Zmiany personalne w Instytucie Książki doprowadziły do zaskakującego przerwania fantastycznie sprzedającej się serii.
Wielki powrót
Na szczęście kolejna zmiana przyszła stosunkowo szybko i po dwóch latach przerwy pisarze wrócili na koszulki. Łódzka firma postanowiła na własną rękę ubiegać się o zgody na wykorzystywanie wizerunków polskich autorów, wznowić serię i kontynuować tradycję nie tylko dbania o styl i ważny punkt swojej marki, ale również powrócić do ciekawego upamiętniania rodzimych literatów.
Dwa wzory koszulek ze Stanisławem Lemem po raz kolejny udowodniły, że jest duże zapotrzebowanie na tego typu ubrania. Dobrym znakiem jest to, że szybko wyprzedała się większość rozmiarów. Wracając jednak do głównego tematu artykułu, trzeba podkreślić, że istotny był jeden fakt towarzyszący wznowieniu serii. Otóż spadkobiercy zmarłego w 2003 roku Lema w porozumieniu z Wojciechem Zemkiem, sekretarzem pisarza, odpowiedzialnym też za portal Lem.pl, postanowili przekazać prawa do rozpowszechniania wizerunku pisarza bez pobierania opłaty licencyjnej. W zamian za to 10% wartości od ceny nominalnej każdej koszulki ma być przekazywane na konto Polskiej Akcji Humanitarnej. Ponadto na rękawie każdej z nich umieszczone zostało charakterystyczne, niebieskie logo organizacji z serduszkiem.
Czy oryginalny pomysł łączenia mody, literatury i pomocy będzie kontynuowany? Trudno powiedzieć. Jedno wiadomo na pewno – kolejne wzory pojawią się jeszcze w tym roku, a na koszulki powróci Witkacy.
O autorze
Miłośnik literatury pięknej uzależniony od koncertów i festiwali.
Chciałby robić tysiąc rzeczy na raz, jednak na drodze do spełnienia stoi jego największy wróg – czas.
Rocznik 94. Redaktor Xięgarni.pl, All in University, kiedyś związany z Valkirią Network. Student Zarządzania Kulturą i Mediami UJ.
Najbardziej lubi poznawać, rozmawiać i przebywać z ludźmi, którzy go inspirują.