Od dłuższego czasu wśród polskich czytelników można zaobserwować niesłabnące zainteresowanie książkami poświęconymi prawdziwym zbrodniom. Najczęściej wybierane są tytuły skupione na seryjnych mordercach, których historie jednocześnie przerażają i intrygują.
Postanowiliśmy zebrać i opisać kilka najbardziej wciągających i emocjonujących publikacji o seryjnych mordercach. Wszystkie tytuły łączy jedno – opisują prawdziwych zbrodniarzy oraz przerażające zabójstwa, których się dopuścili.
Obsesja zbrodni. Prawdziwa historia najbardziej poszukiwanego seryjnego mordercy w USA, Michelle McNamara
Zaczynamy od świeżej premiery. Jedną z najnowszych książek opisujących zbrodnie niedawno schwytanego i skazanego mordercy, nazywanego Golden State Killerem (pseudonim, który podchwyciły media, nadała sama autorka) , jest „Obsesja zbrodni” autorstwa tragicznie zmarłej Michelle McNamary. „Obsesja zbrodni” to książka jedyna w swoim rodzaju. Opowiada nie tylko o jednym z najbardziej rozpoznawalnych seryjnych morderców, ale także opisuje narastającą obsesję autorki na punkcie rozwiązania zagadki zbrodni i złapania sprawcy.
Zbrodniarzowi przypisano ponad pięćdziesiąt gwałtów i aż dziesięć okrutnych morderstw. Czyniło to z Golden State Killera jednego z najbardziej poszukiwanych seryjnych morderców w całych Stanach Zjednoczonych. Zbrodniczą aktywnością nie dorównywał mu ani Zodiak, ani Night Stalker. Morderca atakował kobiety w ich własnych domach, zabijał mężów na oczach żon, które miały być jego następnymi ofiarami. Często wybierał parterowe domki w spokojnych, cichych okolicach. Mimo krwawych zabójstw nie pozostawiał po sobie prawie żadnych śladów. W końcu zniknął i wydawałoby się, że na zawsze uniknął kary za popełnione morderstwa. Michelle McNamara, twórczyni znanej strony poświęconej zbrodniom, TrueCrimeDiary.com, i dziennikarka kryminalna, nie porzuciła sprawy Golden State Killera i postanowiła doprowadzić do ujęcia psychopaty. Przejrzała setki policyjnych kartotek, obejrzała raporty z sekcji zwłok ofiar. Prowadziła również wielogodzinne rozmowy z ofiarami gwałtów oraz przypuszczalnymi świadkami morderstw.
McNamara dopięła swego – Golden State Killer został schwytany w 2018 roku i to ona przyczyniła się do jego ujęcia.
Bestia. Studium zła, Magda Omilianowicz
„Bestia” jest próbą znalezienia odpowiedzi na niezwykle ważne w kontekście seryjnych morderców pytanie – jak w człowieku rodzi się zło. Z jakich powodów ktoś zostaje potworem i bestią? Magda Omilianowicz jako pierwsza przeprowadziła wywiad z Leszkiem Pękalskim, znanym jako „wampir z Bytowa”. Został on skazany za jedno morderstwo. Najprawdopodobniej na swoim sumieniu ma znacznie więcej ofiar. Przed procesem przyznawał się ponoć do przeszło 70 zabójstw, ale później odwołał zeznania. Autorka przejrzała prawie sto tomów akt. Rozmawiała z bliskimi mordercy, ocalałą ofiarą Pękalskiego, psychologami, prokuratorem i innymi osobami związanymi z procesem „wampira z Bytowa”. Specjaliści pracujący nad sprawą byli wszyscy tego samego zdania – po wyjściu na wolność Pękalski dopuści się kolejnej zbrodni. Co można więc zrobić w przypadku takiej osoby? Czy wyjściem z sytuacji jest dożywotnia izolacja w więzieniu bądź zakładzie psychiatrycznym?
Wampir z Zagłębia, Przemysław Semczuk
Kim był skazany na śmierć „wampir z Zagłębia” – najsłynniejszym polskim seryjnym mordercą kobiet czy może ofiarą systemu? Śledztwo, które doprowadziło do skazania Zdzisława Marchwickiego na karę śmierci, było jednym z najtrudniejszych dla polskich organów ścigania śledztw. „Wampir z Zagłębia” siał terror przez siedem lat. W polowaniu na niego uczestniczyło kilka tysięcy funkcjonariuszy, a podejrzanych było 23 tysiące mężczyzn. Za głowę mordercy wyznaczono nagrodę w wysokości miliona złotych. O zbrodnie oskarżono Marchwickiego, a jego proces obserwowała cała Polska. W 1975 roku został skazany na śmierć. Niedługo po wykonaniu wyroku pojawiły się głosy, że Marchwicki był niewinny. Czy na śmierć skazano niewinnego człowieka? Przemysław Semczuk w poszukiwaniu prawdy dociera do ostatnich świadków sprawy, a także odkrywa nieznane dotąd dokumenty IPN. Dzięki temu jego reportaż jest angażujący i bardzo szczegółowy.
Kryptonim Frankenstein, Przemysław Semczuk
Inną książką Semczuka jest „Kryptonim Frankenstein” – tym razem nie reportaż, a powieść poświęcona sprawie seryjnego mordercy kobiet ze Śląska Joachima Knychały. Obie wspomniane książki autora są ze sobą powiązane. Knychała był drugim po Marchwickim „wampirem” na terenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Ponadto „wampir z Bytomia” po zatrzymaniu zeznał, że chodził na procesy Zdzisława Marchwickiego i zainspirowało go to, co tam usłyszał. Również został skazany na karę śmierci.
Łowca. Sprawa Trynkiewicza, Ewa Żarska
Sprawa Trynkiewicza wciąż budzi grozę, a jego samego najczęściej określa się jako bestię czy psychopatę. Nieśmiały nauczyciel z Piotrkowa okazał się bezlitosnym, okrutnym i najbardziej znienawidzonym polskim mordercą. Ewa Żarska, dziennikarka śledcza, w swojej książce zwraca uwagę przede wszystkim na nieomawiane dotąd wątki sprawy Trynkiewicza, a mianowicie wątek satanistyczny oraz poszlaki wskazujące na to, że morderca nie działał sam. W gęstwinie zeznań, opinii i sprzecznych tropów stara się udzielić odpowiedzi na pytania o to, jak rodzi się morderca, jak wybiera swoje ofiary i dlaczego przez tak długi czas pozostaje niezauważony.
Skorpion, Krzysztof Wójcik
„Skorpion” – tak brzmiał pseudonim Pawła Tuchlina, jednego z najbardziej krwawych polskich seryjnych morderców kobiet. Atakował je uderzeniem młotkiem w tył głowy.y, mordował, okradał i bezcześcił swoje ofiary. Zabił dziewięć kobiet, a jedenastu udało się przeżyć napaść, choć większość z nich z powodu obrażeń została inwalidkami. Krzysztof Wójcik postanowił podążyć tropem zbrodni seryjnego mordercy. Analizował działania policji, przejrzał wielotomowe akta sprawy, a także wykazał wiele błędów, jakie popełniono podczas prowadzenia śledztwa. Książka jest nie tylko dokumentalnym zapisem sprawy. To także przerażającą opowieścią o groźnym psychopacie paraliżującym przez kilka lat życie kobiet z okolic Trójmiasta.
Mindhunter. Tajemnice elitarnej jednostki FBI i Mindhunter. Podróż w ciemność, John Douglas, Mark Olshaker
Obie części „Mindhuntera” przedstawiają najbardziej interesujące oraz najbrutalniejsze sprawy, z jakimi mierzył się jeden z najlepszych profilerów w FBI, John Douglas. Przeważająca część opisanych tu zbrodni została popełniona przez rozpoznawalnych amerykańskich seryjnych morderców, takich jak Ted Bundy, Ed Kemer czy Monte Rissell. John Douglas musiał nauczyć się myśleć i patrzyć na świat jak tropieni przez niego zbrodniarze. Z książki dowiemy się nie tylko tego, jak wyglądały najgłośniejsze śledztwa Ameryki, ale także czym różni się sygnatura od modus operandi oraz jak na przestrzeni lat zmieniało się FBI i co te zmiany oznaczały.
Profil mordercy, Paul Britton
„Profil mordercy” to książka podobna do „Mindhuntera”. Paul Britton opowiada w niej o pracy profilera i swoich najgłośniejszych sprawach kryminalnych – często są to zbrodnie popełniane przez seryjnych morderców. Zabójcy ukrywający ciała ofiar w ścianach domu, psychopatyczni kolekcjonerzy zabierający z miejsca zbrodni fragmenty ciał ofiar – z takimi, a nawet jeszcze bardziej przerażającymi sprawami przyszło się zmierzyć Paulowi Brittonowi. Profiler oprócz przedstawienia śledztw, które okazały się dla niego najtrudniejsze i najbardziej wstrząsające, stara się dociec, skąd bierze się w człowieku zdolność do popełniania takich zbrodni.
Seryjni i wielokrotni mordercy. Profilowanie psychologiczne i psychogeograficzne, Łukasz Wroński
„Seryjni i wielokrotni mordercy” Łukasza Wrońskiego to popularnonaukowa praca poświęcona seryjnym mordercom i wykrywaniu popełnianych przez nich przestępstw. Autor przez kilka lat prowadził badania nad tymi zagadnieniami, odwiedzał zabójców w więzieniach i prowadził z nimi wielogodzinne rozmowy, szukając odpowiedzi na pytanie o to, co sprawia, że dana osoba popełnia zbrodnie. W swojej książce Wroński przybliża pojęcie seryjnego mordercy i odnosi się do sposobów ich działania. Skupia się także na profilowaniu kryminalnym.
Zainteresowanie sprawami kryminalnymi, zwłaszcza tymi wciąż nierozwiązanymi, nie słabnie. Na rynku wydawniczym pojawiają się nowe pozycje przedstawiające seryjnych morderców, ich zbrodnie i policyjne śledztwa. Jak pokazuje przykład Golden State Killera, mimo upływu czasu pamięć o zbrodni i praca nad rozwiązaniem sprawy mogą doprowadzić do odkrycia sprawcy nawet po wielu latach. Dzięki temu rodziny ofiar mogą poczuć choć cień sprawiedliwości, a morderca nie uniknie kary.
Martyna Gancarczyk