Zamglone, deszczowe metropolie, zatłoczone uliczki, wielkie świetliste billboardy, drapacze chmur, a na nich pulsujące neony. To wszystko, jako tło brutalnej, apokaliptycznej i zmechanizowanej rzeczywistości, skażonej przestępczością, handlem ludzi i nierównościami społecznymi. Po prostu – cyperpunk. Dziś, 10 grudnia 2020 roku, swoją (kilkukrotnie przekładaną) premierę ma gra komputerowa „Cyberpunk 2077”. To jedna z najbardziej wyczekiwanych gier od czasów premiery „GTA V” i „Wiedźmina 3”. A przy tej okazji warto zagłębić się w świat tego uniwersum, którego źródeł można szukać w książkach.
Cyberpunk 2077 – co to jest?
„Cyberpunk 2077” to fabularna gra wideo, wyprodukowana przez polską wytwórnię CD Project Red. Pierwotnie gra miała ukazać się 16 kwietnia bieżącego roku, jednak jej premiera kilkukrotnie była przenoszona. Koncepcja gry opiera się na uniwersum znanym z gry fabularnej „Cyberpunk 2020”. Jej fabuła rozgrywa się 57 lat po wydarzenia znanych z pierwowzoru, a gracze mają okazję wcielić się w bohatera, który porusza się w otwartym świecie – konkretnie w fikcyjnym mieście Night City.
Uniwersum „Cyberpunka 2077” (a wcześniej „Cyberpunka 2020”) w dużej mierze wywodzi się z powieści science-fiction drugiej połowy XX wieku. Za „biblię” cyberpunku uznaje się „Trylogię Czasu” Williama Gibsona, którą otwiera powieść „Neuromancer”, wydana pierwotnie w 1984 roku. Kolejną książką, choć wydaną kilkanaście lat przed „Necromancerem” jest powieść „Czy androidy śnią o elektrycznych owcach?”, autorstwa Philipa K. Dicka, oraz jej kultowa ekranizacja pt. „Blade Runner”. Przedstawiona w nich została wizja świata przyszłości, w którym ludzie skolonizowali inne planety, na ziemi zaś, w skutek bliżej nieokreślonej katastrofy, panują fatalne warunki egzystencjalne. Fabuła przedstawia jeden dzień z życia Ricka Deckarda zawodowo zajmującego się tropieniem i likwidowaniem androidów, które nielegalnie uciekły na Ziemię z innych planet skolonizowanych przez ludzi.
W wielkim skrócie, świat cyberpunku charakteryzuje się ogromnym ilorazem elektryfikacji i robotyzacji życia codziennego. To dystopijna wizja przyszłości, w której, w wyniku rozwoju sztucznej inteligencji, wiele obszarów życia codziennego ludzi zdominowały różnego rodzaju roboty. Większość prozaicznych obowiązków została zmechanizowana – roboty wywożą śmieci, wykonują skomplikowane operacje czy sterują ruchem ulicznym. Cyberpunkowy świat mieni się setkami neonowych kolorów, których źródłem są reklamowe billboardy, awatary i wszechobecne maszyny.
Istotną rolę w życiu społecznym odgrywa zaś informacja – jej przetwarzanie i sposób przekazywania ma ogromny wpływ na kontrolę społeczeństwa. W wyniku konfliktów i katastrof, większość ludzi mieszka w ogromnych miejskich aglomeracjach, w których panuje bardzo widoczne rozwarstwienie społeczne i anarchia. Dzielnicami rządzą gangi, a każdy obywatel ma prawo do posiadania broni. Przez to dochodzi do brutalnych walk o dominację. Jednym z takich megamiast jest Night City, po którym mogą poruszać się gracze „Cyberpunka 2077”.
Cyberpunkowy świat wpisuje się w nurt retrofuturystyczny – w przedstawionym świecie widać wiele naleciałości ze stylistyki retro. Dzięki połączeniu bardzo mocno zarysowanej wizji przyszłości z „oldschoolową” stylistyką i sentymentem za bezpowrotnie pogrzebanym światem przeszłości, powstał jeden z najciekawszych, zarówno tematycznie, jak i wizualnie, nurtów fantastyki.
Książki utrzymane w stylistyce cyberpunkowej
Źródeł cyberpunku należy szukać w literaturze. Podstawą do powstania uniwersum, a później gry są powieści oraz gry fabularne, pierwotnie wydane w formie papierowej. Przy okazji premiery gry powstało też kilka antologii i powieści, których fabuła rozgrywa się w neonowym świecie cyberpunku.
Cyberpunk. Odrodzenie – Andrzej Ziemiański
W „Cyberpunku” autor kultowej „Achai” przenosi czytelników w bliżej nieokreśloną przyszłość prosto do gigantycznego, rozświetlonego milionem neonów Zakazanego Miasta, w którym królują nauka przyszłości i zbrodnia.
Spowite mgłą i deszczem wieżowce, zatłoczone uliczki, wielkie reklamy i pulsujące neony to tło rzeczywistości pełnej przestępczości, nielegalnego handlu ludzkim ciałem oraz bronią. To świat, w którym jednostka nie ma żadnego znaczenia, a za los społeczności odpowiadają wyłącznie gangi i korporacje. Tak wygląda Zakazane Miasto, do którego będzie musiał wkroczyć Shey Scott, śmiertelnie chory eks policjant. Razem z partnerem próbują namierzyć Axel Staller, siostrę bliźniaczkę kobiety, która w biały dzień zamordowała kilkanaście osób z niewiadomych przyczyn.
Z problematyki cyberpunku. Literatura – Sztuka – Kultura – Adam Mazurkiewicz
Książka „Z problematyki cyberpunku” jest obszerną pracą, która została poświęcona zjawisku fantastyki cyberpunkowej. Adam Mazurkiewicz bada media poświęcone współczesnej popkulturze, pokazuje „wspólnotę wyobraźni” twórców z najróżniejszych kultur czy kręgów językowych. Tłumaczy również jak kultura popularna wpływa na zacieranie granic.
Mrok nad Tokyoramą – Robert Szmidt
„Mrok nad Tokyoramą” to najnowsza powieść Roberta Szmidta, polskiego pisarza fantasy i science fiction. Jest rok 2077. Globalne ocieplenie i zatrucie środowiska doprowadziło do szeregu katastrof naturalnych. Życie jest możliwe tylko tam, gdzie pojawia się technologia. Większość osób, które przetrwały, mieszka w monumentalnych metropoliach, gdzie każdy aspekt życia jest pod kontrolą współpracujących z gangami korporacji, które w nowy świecie całkowicie zastąpiły państwa. Także globalna rozrywka zmieniła się – jej najpopularniejszą formą jest oglądanie wyświetlanych na holo ekranach brutalnego sportu będącego połączeniem szachów i sportów walki. W takim świecie przyszło żyć Rafałowi Tymurze, Polakowi o japońskich korzeniach. Mężczyzna pracuje jako ochroniarz podrzędnego polityka, ale kiedy ludzie jednego z oligarchów zabijają jego żonę, Tymura postanawia dokonać zemsty. Do celu mają doprowadzić go nowa tożsamość, cyborgizacja i wkroczenie do przestępczego półświatka Tokyoramy.
Cyberpunk 1982-2020 – Michał Wojtas
Autor książki, Michał Wojtas, dociera do korzeni cyberpunka – jego filozofii, założeń i estetyki. Wyjaśnia, skąd wzięły się pomysły danych autorów i jaki wpływ miała na nich literatura science fiction lat 50. Pokazuje także w jaki sposób awangardowy twórca komiksów pochodzący z Francji ukształtował wizję cyberpunka w amerykańskich blockbusterach.
Cyberpunk: monumentalna metropolia nocą, rozświetlone milionem neonów z plątaniną wąskich uliczek. Na każdym kroku można kupić cyber miłość, wszczepić dodatkową kończynę czy przeżyć czyjeś wspomnienia. Michał Wojtas w „Cyberpunku 1982-2020” zabiera czytelników w podróż po popkulturowym labiryncie, prezentując inspirujących się nawzajem twórców tworzących wizję świata przyszłości. Świata zniszczonego przez zmiany klimatyczne i wielkie korporacje.
Cyberpunk 2077. Jedyna oficjalna książka o świecie gry Cyberpunk 2077 – Marcin Batylda
To jedyna oficjalna książka o świecie gry „Cyberpunk 2077” będąca obszernym, studium wiedzy o nowej produkcji CD PROKECT RED. „Cyberpunk 2077” jest bogato ilustrowanym przewodnikiem, dzięki któremu czytelnicy mogą w mgnieniu oka przenieść się do tętniącej życiem, futurystycznej metropolii Night City, centrum akcji gry. To starannie przygotowany tytuł zawierający wszystko, co trzeba wiedzieć o postaciach, świecie i historii najbardziej wyczekiwanej gry 2020 roku.
Cykl Fundacja – Isaac Asimov
Isaac Asimov to jeden z czołowych twórców science fiction. Był nie tylko pisarzem, ale także naukowcem specjalizującym się w biochemii. Najważniejszym i najbardziej popularnym dziełem w jego dorobku jest niewątpliwie cykl „Fundacja”. Składa się z siedmiu tomów i jest rozbudowanym i dopracowanym studium procesów historycznych oraz związanych z nimi tematów takich jak manipulacja czy władza. Cykl utrzymany jest w nurcie fantastyki naukowej. Opowiada o końcu i rozpadzie Imperium Galaktycznego obejmującego swoim zasięgiem całą Galaktykę. Pierwszą powieścią otwierającą „Fundację” jest „Preludium Fundacji”.
Poza „Fundacją” warto zwrócić uwagę na cykl „Roboty”, a przede wszystkim na opowiadanie „Zabawa w berka” z pierwszego tomu serii „Ja, robot”. Autor przedstawił tam trzy prawa robotów. Wywarły one bardzo duży wpływ na twórców science fiction, a także na naukowców interesujących się zagadnieniem SI.
Futurologiczna literatura popularnonaukowa
Tematy, które w przeszłości były opisywane przede wszystkim w literaturze science fiction – sztuczna inteligencja, roboty, bioinżynieria i “nieśmiertelność” – są coraz częściej poruszane w literaturze non-fiction. Wartymi uwagi tytułami popularnonaukowymi oscylującymi wokół tych zagadnień są np. „Ludzkość poprawiona” Grzegorza Lindenberga, „Sztuczna Inteligencja. Nieludzka, arcyludzka” Pawła Oksanowicza i Aleksandry Przegalińskiej oraz „Homo deus. Krótka historia jutra” Yuvala Noah Harariego. Pierwsza z nich tłumaczy, na czym polega rewolucja w genetyce oraz jak działa i co obecnie potrafi sztuczna inteligencja. Książka Aleksandry Przegalińskiej i Pawła Oksanowicza dotyczy przede wszystkim SI, jej twórców i początków. Z kolei w „Homo deus” autor szuka odpowiedzi na pytanie o to, co czeka nas w przyszłości. Ponadto udowadnia, że ludzkość przystąpiła już do realizacji marzeń o nieśmiertelności.
Więcej książek z uniwersum Cyberpunku możecie znaleźć w artykule, który ukazał się na blogu Woblink.com.
Artykuł napisali: Martyna Gancarczyk i Jakub Krasny