Nagrody stanowią bardzo ważny element życia literackiego. Dają szansę pisarzom na rozwinięcie skrzydeł, zwiększenie popularności i ilości sprzedawanych książek. Nagrody literackie, dzięki towarzyszącym im gratyfikacjom finansowym, pozwalają też autorom na skupienie się tylko i wyłącznie na pisaniu.
Nagrody potrafią przynieść rozgłos, ale zdarza się też, że stają się blokadą w karierze, której wielu pisarzy nie potrafiło złamać. Wreszcie wyróżnienia mogą stanowić swego rodzaju hołd, formalność potwierdzającą klasę pisarza.
Oto przegląd najważniejszych nagród literackich 2019 roku!
Nagrody literackie 2019:
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury 2018 (przyznana w 2019)
Olga Tokarczuk
10 października o godzinie 13.00 Akademia Szwedzka ogłosiła dwóch laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. W związku z kontrowersjami, które pogrążyły Akademię Szwedzką, w zeszłym roku nie przyznano literackiego Nobla. Laureatką za rok 2018 została Olga Tokarczuk, natomiast Austriak Peter Handke został wyróżniony za rok 2019.
Mowę noblowską Olgi Tokarczuk możecie przeczytać i obejrzeć na naszej stronie – tutaj.
Literacka Nagroda Nike
Nagroda jury i publiczności: Mariusz Szczygieł – „Nie ma”
Opis książki: Mariusz Szczygieł – laureat Europejskiej Nagrody Literackiej i Dziennikarz Roku 2013 – opowiada prawdzie historie o nie ma. Nie ma kogoś. Nie ma czegoś. Nie ma przeszłości. Nie ma pamięci. Nie ma widelców do sera. Nie ma miłości. Nie ma życia. Nie ma fikcji. Nie ma właściwego koloru. Nie ma komisji. Nie ma grobu. Nie ma siostry. Nie ma klamek. Nie ma niebieskich tulipanów. Nie ma nie ma. Rozmówcami Szczygła są ludzie z różnych światów: czeska poetka, ukraiński żołnierz, polska księgowa, albański malarz, izraelska pisarka, a także jego ojciec, z którym autor wybiera się ostatni raz w życiu do Pragi. Nad książką unosi się rada, którą dała autorowi Hanna Krall: „Wszystko musi mieć swoją formę, swój rytm, panie Mariuszu. Zwłaszcza nieobecność”.
Nagroda Literacka im. Gombrowicza / Nagroda Conrada
Olga Hund za „Psy ras drobnych”
Laureatką Nagrody Conrada 2019, przyznawanej za najlepszy debiut literacki ubiegłego roku, została Olga Hund za „Psy ras drobnych”. Jej poruszająca opowieść o pacjentkach szpitala psychiatrycznego w krakowskim Kobierzynie poruszyła czytelników i jury.
Nagroda Literacka Europy Środkowej „Angelus”
Georgi Gospodinow – „Fizyka smutku”
Bułgarski pisarz Georgi Gospodinow został tegorocznym laureatem Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus za powieść „Fizyka smutku”. Nagrodę wręczono w sobotę 19 października, podczas uroczystej gali we wrocławskim Teatrze Muzycznym Capitol.
Opis książki:
Jest najpewniej rok 1925. Dwunastoletni chłopiec po raz pierwszy sam trafia na jarmark. W spoconej dłoni trzyma piątaka, którego dał mu ojciec. Wszystkie pieniądze oddaje przy wejściu do jednego z namiotów, by zobaczyć stwora, którego naganiacz nazywa Minotaurem. Przez kolejnych sześć miesięcy chłopiec nie jest w stanie wykrztusić słowa… Tak zaczyna się historia przez którą – niczym mitycznym labiryntem – bohater prowadzi czytelnika, zmieniając czasy i perspektywy swojej opowieści. Dzieje wielopokoleniowej rodziny wpisują się w niej w losy Europy Środkowo-Wschodniej, a nad wszystkim metaforycznie unosi się postać greckiego Minotaura. Fizyka smutku wciąga czytelnika siłą opowieści, przemyślaną konstrukcją i empatią, z jaką autor traktuje zarówno swoich bohaterów, jak i mitologicznego potwora.
Paszport Polityki 2019
Dominika Słowik – „Zimowla”
Opis wydawcy:
W swojej drugiej powieści Dominika Słowik – finalistka Nagrody Literackiej Gdynia – po mistrzowsku zaciera granice między możliwym i niemożliwym, by zabrać czytelnika w gąszcz niewyjaśnialnych zjawisk codzienności.
Miasteczko w Dolinie Zmornickiej oddycha tajemnicami. Z jeziora wyłowiono ciało, ojciec rzucił pracę w urzędzie i został wróżem, a Pszczelarz wytresował swój rój. Misza w wolnych chwilach sprowadza trawkę ze Słowacji. Naga Dygnarówna spaceruje nocą po ulicach. Mieszkańcy albo czekają, aż wydarzy się kolejny cud, albo gorączkowo szukają skarbu. Czy uda się otworzyć od zawsze zamknięte drzwi i odkryć najściślej strzeżony sekret? Cukrówkę coraz gęściej spowija niebezpieczeństwo i lepki mrok…
W drugiej po fenomenalnie przyjętym „Atlasie: Doppelganger” powieści Dominika Słowik po mistrzowsku zaciera granice między możliwym i niemożliwym, by zabrać czytelnika w gąszcz niewyjaśnialnych zjawisk codzienności.
Nagroda Literacka Gdynia
ESEISTYKA: Olga Drenda za „Wyroby”
Olga Drenda, autorka doskonale przyjętej „Duchologii polskiej” wraca z książką o przydomowych ozdobach stworzonych z betonu, starych opon i odpadów, kiczowatych posągach, galanterii religijnej – o ozdobach, które dla jednych są piękne, a dla innych stanowią słownikowy przykład bezguścia i kiczu. Jest to książka na temat estetyki, sentymentalizmu i gustu.
POEZJA: Małgorzata Lebda za „Sny uckermärkerów”
„Sny uckermärkerów” to piąty tom wierszy Małgorzaty Lebdy. Na tomik składa się 35 wierszy, w których dominuje groza. Jest to groza na wskroś fizyczna – groza dorastania i obcowania ze śmiercią, ale także (może nawet przede wszystkim) groza codziennego wiejskiego życia. Jest ona wpisana w cykle przyrody i zaskakująco naturalna. – Mariusz Grzebalski
PROZA: Zyta Rudzka za powieść „Krótka wymiana ognia”
„Krótka wymiana ognia” to przepełniona ironią opowieść starzejącej się kobiety. Jej ciało odmówiło posłuszeństwa i zestarzało się. W tej ponurej myśli towarzyszy jej jednak poczucie humoru i wiara w hasło – „Kiedy jest smutno, to niech będzie chociaż wesoło”.
PRZEKŁAD NA JĘZYK POLSKI:
Bogusława Sochańska, autorka oryginału Inger Christensen, „Alfabet”
Inger Christensen uznawana jest jedną z najwybitniejszych współczesnych poetek, przedstawicielek postmodernizmu w literaturze i jedną z najważniejszych duńskich pisarek. Nobla się nie doczekała, zmarła 10 lat temu. Do najważniejszej nagrody literackiej na świecie była jednak nominowana i wielokrotnie wymieniana wśród potencjalnych laureatów. „Alfabet”, w pięknym przekładzie Bogusławy Sochańskiej, ukazał się w Polsce nakładem krakowskiego wydawnictwa Lokator.
Nagroda im. Zajdla
Powieść: Robert M. Wegner za „Każde martwe marzenie”.
„Każde martwe marzenie” to piąta książka Roberta M. Wegnera, której akcja rozgrywa się w świecie „Opowieści z meekhańskiego pogranicza”. Konflikty w Meekhanie się zaostrzają, wydaje się, że nikomu nie uda się powstrzymać płomienia, który ogarnia Imperium.
Opowiadanie: Marta Kisiel za tekst „Pierwsze słowo”
Akcja opowiadań Marty Kisiel rozgrywa się w różnych czasach i miejscach – w zamtuzie, biurze komisji przyznającej Certyfikat Międzynarodowej Jakości Fantastycznej oraz carskim zamku. Wszystkie łączy poczucie humoru i duża dawka grozy.
Nagroda Wielkiego Kalibru
Robert Małecki – „Skaza”
„Skaza” to pierwszy tom nowej serii kryminalnej Roberta Małeckiego z komisarzem Bernardem Grossem w roli głównej. Komisarz Gross podejmuje się rozwiązania sprawy śmierci dwóch osób – wyłowionego z jeziora nastolatka oraz bezdomnego mężczyzny. Oba zdarzenia łączy tylko to, że wydarzyły się w czasie mroźnej nocy. Żeby przełamać zmowę milczenia mieszkańców miejscowości, w której znaleziono zwłoki, Gross sięga po sprawę z przeszłości.
Nagroda publiczności: Wojciech Chmielarz za powieść „Żmijowisko”
Książka przedstawia historię grupy znajomych, którzy wybierają się na wakacje do małej miejscowości, tytułowego Żmijowiska. Podczas pobytu dochodzi do tajemniczej tragedii, znika córka jednego z małżeństw. Dziewczyna nie zostaje odnaleziona, nie ma również żadnych śladów czy poszlak w tej sprawie. Rok później ojciec zaginionej wraca do Żmijowiska, by podjąć ostatnią próbę znalezienia córki. Na podstawie książki powstał serial produkcji Canal+ Polska, który będzie miał swoją premierę jeszcze w tym roku.
Nagroda im. Wisławy Szymborskiej
Marta Podgórnik – „Mordercze ballady”
Tomik tytułowych ballad Marty Podgórnik, inspirowanych twórczością Nicka Cave’a, Toma Waitsa i Boba Dylana. Poezja Podgórnik jest bardzo osobista – jednocześnie gorzka, autorefleksyjna i zabawna, autoironiczna.
Nagroda Literacka m.st. Warszawy
Proza: Wiesław Myśliwski za „Ucho igielne”
„Ucho igielne” czyli przenikliwa, głęboka literatura, w której czułość wobec człowieka splata się z wymiarem symbolicznym. Określana jako poruszająca medytacja nad losem, pamięcią, intymnymi relacjami i spotkaniem młodości ze starością. (M. Gancarczyk)
Poezja: Krystyna Dąbrowska za tom „Ścieżki dźwiękowe”
Literatura dziecięca: Cezary Harasimowicz za „Mirabelkę”
Tytułowa Mirabelka, narratorka opowieści, rosła naprawdę. Przetrwała wojny, getto, czasy okupacji, Zagładę, stalinizm. Nie przetrwała jednak naszych czasów – została ścięta, by na jej miejscu stanął apartamentowiec. Książka Harasimowicza to poruszająca opowieść o ludziach Warszawa, miasta brutalnie naznaczonego historią.
Edycja warszawska: Andrzej Żor za książkę „Dom. Historia przytułku św. Franciszka Salezego”
„Warszawski twórca”: Kazimierz Orłoś
Nagroda im. Kościelskich
Aldona Kopkiewicz za tom poezji „Szczodra”
Wrocławska Nagroda Poetycka „Silesius”
Całokształt twórczości: Ewa Lipska
Książka roku: Adam Kaczanowski za książkę „Cele”
Debiut Roku: Maciej Bobula za tomik „wsie, animalia, miscellanea”
Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego
Maciej Zaremba Bielawski – „Dom z dwiema wieżami”
Książka Macieja Zaremby Bielawskiego jest próbą rekonstrukcji przemilczanej historii rodzinnej. O rodzicach, dziadkach, getcie, żydowskich korzeniach, czasach okupacji i międzywojnia. Zaremba Bielawski pisze o antysemityzmie, losach szlacheckich rodów, narodowych ideologiach i gorzkich epizodach z własnego życia i życia jego przodków.
Nagroda Newsweeka im. Torańskiej
Kieślowski: Zbliżenie – Katarzyna Surmiak-Domańska
Pióro Fredry
Portal Czytaj PL w swoim założeniu promuje polską literaturę. Co roku przedstawiamy nagrody literackie – książki laureatów oraz nominowanych. Póki jeszcze nie poznaliśmy wszystkich tegorocznych zwycięzców, zapraszamy do zapoznania się z poprzednimi artykułami – oto polskie nagrody literackie przyznane w 2017 i 2018 roku.
Zebrał i opracował Jakub Krasny