17 marca w Irlandii obchodzi się Dzień Świętego Patryka – patrona kraju. W tym dniu ludzie przebierają się w stroje w kolorze zielonym, narodowym kolorze Irlandii. Dzień wolny od pracy mają wtedy mieszkańcy Irlandii, Irlandii Północnej, półwyspu Labrador i wyspy Montserrat. Organizowane są wtedy imprezy, koncerty, parady, pokazy tańca, a w pubach tradycyjnie pije się piwo i whisky.
Lokalne święto w ciągu ostatnich kilkunastu lat stało się bardzo popularne także poza granicami kraju i zaczyna być obchodzone we wszystkich częściach świata. Szczególnie widoczne jest to na kontynencie amerykańskim, gdzie mieszkają potomkowie irlandzkich osadników. I mowa tu nie tylko o wspomnianych wcześniej Nowej Funlandii czy Montserrat. W Chicago na przykład rzeka przepływająca przez miasto tradycyjnie zabarwiana jest na kolor zielony, podobnie jak woda w fontannie przed Białym Domem. Na zielono (a jakże!) świeci także Empire State Building.
W Polsce coraz częściej organizowane są obchody Dnia Świętego Patryka. Szczególną popularność święto zyskało dzięki meczom Polaków z reprezentacją Irlandii w piłce nożnej oraz pobytowi kibiców z Wysp w naszym kraju podczas Euro 2012. Duży wpływ na popularyzację święta mają także kierunki filologiczne na uniwersytetach, których studenci organizują imprezy poświęcone Irlandii. Z tej okazji spójrzmy literackim okiem na Zieloną Wyspę. Oto pięciu pisarzy, których koniecznie musicie poznać.
Jonathan Swift (1667–1745)
30 listopada 1667 roku w Dublinie urodził się jeden z najwybitniejszych brytyjskich pisarzy oświecenia, Jonathan Swift. W swoim rodzinnym mieście studiował, a potem mieszkał aż do śmierci. Pisał głównie satyry i książki o charakterze politycznym. Jego najpopularniejszym dziełem są „Podróże Guliwera”, dziś powszechnie znane w wersji przeznaczonej dla najmłodszych, w której wyeksponowano głównie wątki fantastyczne. Oryginalny tytuł powieści brzmi „Podróże do wielu odległych narodów świata, w 4 częściach, opisane przez Lemuela Guliwera, najpierw lekarza okrętowego, później kapitana kilku statków”. Jest to powieść alegoryczna, w której ukryta została bezpośrednia krytyka władzy, sądownictwa, duchowieństwa i obyczajowości mieszczańskiej. Swift ostatnie trzy lata życia spędził w izolacji, miał problemy psychiczne, podobno stracił nawet mowę. Przed śmiercią napisał dla siebie epitafium pogrzebowe, które później z łaciny na angielski przełożył William Butler Yeats.
Oscar (Fingal O’Flahertie Wills) Wilde (1854–1900)
Podobnie jak Swift Oscar Wilde urodził się Dublinie. Na tamtejszym uniwersytecie ukończył filologię angielską. Był postacią bardzo kontrowersyjną – ubierał się ekstrawagancko, nosił długie włosy i stronił od typowo męskich zajęć i zainteresowań. Miał żonę i dzieci, ale był osobą biseksualną i otwarcie mówił o swoich kontaktach homoseksualnych. Tłumaczył swoje pociągi kultywowaniem antycznych wzorców. Konsekwencją jego orientacji seksualnej było aresztowanie oraz wyrok 2 lat ciężkich robót – wówczas homoseksualizm był w Wielkiej Brytanii karalny. Na dodatek zostawiła go żona – zmieniła nazwisko, zabrała dzieci i opuściła kraj.
Najbardziej znanym dziełem Irlandczyka jest „Portret Doriana Graya”, jego jedyna wydana powieść. Ta ponadczasowa książka często jest uznawana za duchową autobiografię Wilde’a. Pracownię malarza Bazylego Hallwarda odwiedza młody Dorian Gray. Artysta jest zachwycony niespotykaną urodą młodzieńca i postanawia stworzyć jego portret. Na miejscu Gray poznaje też lorda Henryka, cynika znanego z luźnego podejścia do życia, który otwarcie wygłasza swoje poglądy. To spotkanie bardzo zmienia młodego Doriana, bohater rozpoczyna hedonistyczne życie, pragnie nigdy się nie zestarzeć. Od tego momentu całe zło, które wyrządza Dorian, odbija się na stworzonym przez Bazylego tytułowym portrecie.
Oscar Wilde zmarł w wieku 46 lat na zapalenie opon mózgowych. Jego grób znajduje się na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu. Miejsce jego pochówku jest celem wielu wycieczek zbuntowanych, młodych poetów.
Bram Stoker (1847–1912)
Bram Stoker także urodził się w Dublinie, gdzie również studiował. Po ukończeniu szkoły zajmował się dziennikarstwem, następnie przez prawie trzydzieści lat piastował stanowisko sekretarza sir Henryka Irvinga, aktora znanego z odgrywania szekspirowskich ról. Stoker zasłynął stworzeniem jednej z najbardziej rozpoznawalnych postaci grozy – pochodzącego z Transylwanii wampira, hrabiego Drakuli. Książka „Dracula” nie posiada jednolitej narracji – składa się głównie z listów i wycinków z gazet. Motyw wampira istniał już literaturze w czasach, w których tworzył Stoker, jednak jego przedstawienie wampira–arystokraty pełnego seksapilu i wdzięku najmocniej zapisało się w świadomości czytelników. Na podstawie książki powstało wiele filmów, komiksów, kreskówek i adaptacji teatralnych. W 1987 roku została ustanowiona nagroda dla pisarzy książek grozy, przyznawana przez Horror Writers Association. Stoker napisał dwanaście powieści, kilka zbiorów opowiadań, pozostawił po sobie też wiele rozpoczętych dzieł, jednak do dziś zostaje zapamiętany jako autor kultowego „Draculi”.
James Joyce (1882–1941)
Przy okazji opowieści o Irlandii nie można nie wspomnieć kolejnego dublińczyka – Jamesa Joyce’a, pisarza należącego do grona najwybitniejszych autorów XX wieku. Od dziecka przejawiał talenty pisarskie, w wieku dziewięciu lat napisał wiersz, który został opublikowany w tygodniku „Stubbs’ Gazette” wydawanym w Irlandii i Irlandii Północnej. Duży wpływ na jego twórczość miały książki Henrika Ibsena, które dzięki znajomości norweskiego czytał w oryginale.
Największą sławę Joyce’owi przyniósł „Ulisses”, przeszło 900-stronicowa powieść napisana z zastosowaniem techniki strumienia świadomości. Gdy ukazało się pierwsze wydanie, a nawet wcześniej, gdy była drukowana w gazecie „The Little Review”, krytykowana była za nieprzyzwoitość, dokonywano nawet publicznego palenia całych nakładów. Dziś uznawana jest za wybitne dzieło modernizmu, doceniona została za błyskotliwe poczucie humoru i pełną metafor narrację. „Ulisses” to opisana godzina po godzinie pełna autobiograficznych wątków opowieść o wędrówce po Dublinie. Tytuł, podróż głównego bohatera i występujące w powieści postaci są nawiązaniem do homerowskiej „Odysei”. Za życia Joyce’a wydano osiem jego książek, dwie ukazały się już po śmierci pisarza.
Tana French (ur. 1974)
Na koniec zostawiliśmy pisarkę, na dodatek jeszcze żyjącą. Nazywana Pierwszą Damą Irlandzkiego Kryminału Tana French urodziła się w 1974 roku w Vermont w Stanach Zjednoczonych. Przez kilkanaście lat wraz z rodzicami zmieniała miejsce zamieszkania, by na początku lat 90. osiedlić się w Dublinie. Szybko stała się znana, za swoją debiutancką książkę „Zdążyć przed mrokiem” (ang. „In the woods”) zdobyła nagrody im. Edgara Allana Poe, Anthony, Macavity oraz Barry Award. Do tej pory w Polsce ukazało się sześć jej kryminałów, tworzących cykl „Zdążyć przed mrokiem”, w którym autorka opisuje krwawe zbrodnie rozwiązywane przez dubliński wydział zabójstw.