Czy audiobooki okażą się lekarstwem na coraz niższe wyniki czytelnictwa w Polsce? Trudno powiedzieć. Jedno jest pewne – rynek audiobookowy radzi sobie całkiem dobrze. Oferta książek czytanych jest w Polsce stosunkowo szeroka i z dnia na dzień przybywa ciekawych tytułów. Coraz częstszą praktyką wśród wydawnictw jest decydowanie się na równoczesne wydanie książki papierowej i audiobooka. Dzięki temu na brak pracy nie mogą narzekać aktorzy dobrze czujący się w ich nagrywaniu. Czytają lektorzy, aktorzy teatralni i filmowi oraz celebryci. Zdarza się, że sami pisarze czytają swoje książki. Wśród nich można wymienić chociażby Jacka Dehnela („Lala”), Marka Krajewskiego czy Mariusza Szczygła.
Aktorskie interpretacje
Aktorzy rzecz jasna narzucają swoją lekturą pewną interpretację. Modulując głos, akcentując westchnieniami lub krzykiem, pozwalają lepiej wczuć się w sytuacje przeżywane przez bohaterów. Tu znajduje się odpowiedź na pytanie, dlaczego pozbawione emocji syntezatory głosowe nie spełniły swojej roli. Dzięki zaangażowaniu emocjonalnemu lektorzy są w stanie zamienić nawet nieciekawe fabuły w pasjonujące i wciągające historie. Oczywiście efekt może być też odwrotny, jednak z racji sporych kosztów produkcji wydawcy rzadko decydują się na ryzyko i nie podejmują współpracy z kiepskimi lektorami.
W epoce, gdy czas stał się bardzo cenny, książek można słuchać w samochodzie, podczas sprzątania w domu, w pracy, jadąc komunikacją miejską albo rowerem. Wraz z rosnącą liczbą dostępnych na naszym rynku audiobooków zauważalne stało się zjawisko słuchania książek ze względu na konkretnych lektorów. Nie zawsze istotny w wyborze tytułu okazuje się autor czy nawet gatunek. Dzięki wymienionym trendom wytworzyły się specyficzne grupy odbiorców sfokusowane na głos i chęć odcięcia się od rzeczywistości, słuchające w czasie wykonywania innych czynności. Warto wyróżnić kilku aktorów, których głosy stały się poważną marką na rynku audiobooków. Takich, którzy mogą pozwolić sobie na wybieranie czytanych książek, chociażby ze względu na mnogość propozycji współpracy.
Krzysztof Gosztyła
Niekwestionowanym królem polskiego świata audiobooków jest Krzysztof Gosztyła. Na swoim koncie ma nagrania książek wielu bestsellerowych pisarzy, m.in. Jacka Dukaja, Nicholasa Sparksa, Harlena Cobena, Jo Nesbo, Franka Herberta oraz Remigiusza Mroza. Oprócz książek czytanych solo, angażuje się w nagrywanie superprodukcji. Aktorstwem zajmuje się od dziecka, od 1969 roku występuje w produkcjach filmowych i telewizyjnych. Od 2010 roku występuje w serialu TVP „Blondynka”.
Mariusz Bonaszewski
Mariusz Bonaszewski najbardziej znany jest z występów na deskach teatrów. Widzowie mogli go obejrzeć w spektaklach m.in. Wrocławskiego Teatru Współczesnego, Teatru Narodowego oraz Teatru Dramatycznego w Warszawie, a także w kilkudziesięciu produkcjach Teatru Telewizji. Jest pasjonatem skandynawskich kryminałów, podobnie jak Krzysztof Gosztyła czytał książki Jo Nesbo. W wywiadzie dla Audioteki mówił, że jego rola w czasie czytania sprowadza się do bycia częścią opisu akcji. Lektor ma być niewidoczny, a jednocześnie ma pomagać lepiej zrozumieć świat przedstawiony oraz poczuć jego atmosferę.
Krzysztof Banaszyk
Banaszyk to prawdziwy tytan dubbingu – aktor użyczył swojego głosu w przeszło 200 produkcjach nie będących audiobookami: grach komputerowych, filmach, serialach i kreskówkach. Największą popularność w ostatnich latach przyniosła mu rola Geralta z Rivii w superprodukcjach nagranych przez Fonopolis. Jego dorobek audiobookowy nie jest tak bogaty jak Krzysztofa Gosztyły czy Mariusza Bonaszewskiego, jednak znalazło się w nim sporo bardzo ciekawych i „grubych” tytułów, w tym wszystkie tomy sagi „Pieśni Lodu i Ognia” G.R.R. Martina.
Jacek Rozenek
Podobnie jak w przypadku Krzysztofa Banaszyka, głos Jacka Rozenka od kilku lat nierozłącznie kojarzy się z Geraltem z Rivii. Z tą różnicą, że Rozenek dubbingował Wiedźmina we wszystkich trzech częściach kultowej gry komputerowej. Aktora znanego z użyczania mowy Batmanowi, Mace’owi Windu z „Gwiezdnych Wojen” czy Grinchowi możemy usłyszeć w audiobookach książek m.in Neila Gaimana, Stanisława Lema czy Dana Browna.
Zbigniew Zapasiewicz
Głosu tego aktora już niestety nie usłyszymy – wybitny aktor znany z występów w teatrach Współczesnym, Dramatycznym, Polskim w Warszawie oraz STU w Krakowie odszedł w 2009 roku. Na szczęście zdążył nagrać kilka książek. Wśród interpretowanych przez niego tytułów znalazły się przeszło 24-godzinna „Katedra w Barcelonie” i kilka powieści Stephena Kinga.
Marcin Popczyński
Z wymienionych lektorów Marcin Popczyński ma najmniejszy dorobek aktorski, jednak na scenie audiobookowej ugruntował sobie już bardzo mocną pozycję. Jego głos możemy usłyszeć w książkach czytanych Brandona Sandersona, Roberta Harrisa, Marka Krajewskiego i Neila Gaimana. Popczyński czyta bardziej dynamicznie od Krzysztofa Gosztyły, co jednak nie powoduje, że prezentowane historie są mniej wciągające.
Krystyna Czubówna
W zestawieniach lektorskich nie można pominąć fantastycznych głosów żeńskich. Krystyna Czubówna jest szczęśliwą posiadaczką jednego z najbardziej charakterystycznych głosów w Polsce. Przez wiele lat współpracowała z Telewizją Polską, była prezenterką „Panoramy”, za co otrzymała kilka Telekamer, użyczała głosu również dla TVN, Baby TV i Polskiego Radia. Jednak największą popularność przyniosła jej rola lektorki programów przyrodniczych. Na swoim koncie ma również wiele audiobooków, w większości są to lektury szkolne, reportaże i klasyka literacka.
Anna Dereszowska
Jedną z najczęściej występujących w audiobookach aktorek jest Anna Dereszowska. Jak sama przyznaje jest długodystansowcem, może nagrać nawet kilka godzin książki bez przerwy. Dzięki temu jej dorobek jest już spory, do tej pory udało jej się nagrać kilkadziesiąt książek – głównie fantastykę, książki obyczajowe, przygodowe i biografie. Nie ma w zwyczaju czytać książek przed sesją w studiu, twierdzi, że woli, by wszystkie przeżywane emocje były spontaniczne i naturalne.
Edyta Jungowska
Przez dwanaście lat można było oglądać ją w serialu TVP „Na dobre i na złe”, gdzie grała siostrę Bożenkę. Posiada własną firmę produkującą audiobooki, specjalizującą się w wydawaniu produkcji dla dzieci. W ofercie firmy Jungoffska znalazły się prawie wszystkie bajki Astrid Lindgren.
Głos odgrywa kluczową rolę w audiobooku. Kwestie oprawy muzycznej i dźwiękowej są dodatkami, które dobrze dobrane mogą zdecydowanie wzbogacić odbiór słuchowiska. Ważne, by głos aktora był zbalansowany – jednocześnie charakterystyczny i wrażliwy, ale wystarczająco neutralny, by nie rozpraszał w czasie słuchania. Trzeba mieć na uwadze fakt, że z lektorem spędza się kilkanaście godzin. Ciężko słuchać audiobooka czytanego irytującym, sennym lub nudzącym nas głosem.
Kuba Krasny
O autorze
Miłośnik literatury pięknej uzależniony od koncertów i festiwali.
Chciałby robić tysiąc rzeczy na raz, jednak na drodze do spełnienia stoi jego największy wróg – czas.
Rocznik 94. Redaktor Xięgarni.pl, All in University, kiedyś związany z Valkirią Network. Student Zarządzania Kulturą i Mediami UJ.
Najbardziej lubi poznawać, rozmawiać i przebywać z ludźmi, którzy go inspirują.