6 kwietnia na całym świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Sportu dla Rozwoju i Pokoju, powszechnie znany jako Światowy Dzień Sportu. Święto zostało ustanowione decyzją Zgromadzenia Ogólnego ONZ podczas posiedzenia 23 sierpnia 2013 roku. Data została wybrana w celu upamiętnienia dnia otwarcia pierwszych nowożytnych Igrzysk Olimpijskich, które rozpoczęły się 6 kwietnia 1898 roku w Atenach. Przy tej okazji wybraliśmy kilka książek sportowych, które koniecznie musicie poznać!
Niekwestionowanym liderem na rynku książek sportowych w Polsce jest krakowskie Wydawnictwo SQN (Sine Qua Non). Od 2010 roku ukazało się prawie 200 książek podejmujących tematykę sportową z logiem SQN na okładce. Zaczęło się od książki Andresa Iniesty. W kolejnym roku ukazały się dwa tytuły poświęcone piłkarzom Barcelony, a pod koniec 2011 roku autobiografia Ryana Giggsa, jednego z najbardziej utytułowanych piłkarzy w historii. Już wtedy było wiadomo, że SQN będzie specjalizował się w publikacjach poświęconych piłce nożnej. Wydawnictwo poszerzyło jednak tematykę i już 8 kwietnia 2012 roku wypuściło na rynek pierwszą niepiłkarską książkę – była to biografia „Anastasi. Krasnal, który stał się gigantem”. Do dziś SQN zdołał wydać książki o snookerze, koszykówce, wspinaczce górskiej, pływaniu, kolarstwie, lekkoatletyce, rzucie młotem i narciarstwie.
Mimo zagospodarowania niszy przez SQN inne wydawnictwa też od czasu do czasu publikują książki dotyczące sportu. Warto wyróżnić chociażby autobiografie Johana Cruyffa i Alexa Fergusona wydane przez Wydawnictwo Literackie, niszowe wydawnictwo Kopalnia, kilka publikacji Agory, „Przeglądu Sportowego” czy serię „Gazety Wyborczej” o najlepszych klubach sportowych świata.
Nie wymieniamy w zestawieniu książek o tematyce górskiej, które już dawno nabrały charakteru ponadsportowego. Odsyłamy zatem do artykułu o książkach poświęconych górom – TOP 10 książek o himalaistach, które koniecznie trzeba przeczytać.
Z okazji Międzynarodowego Dnia Sportu postanowiliśmy przedstawić kilka najciekawszych biografii, reportaży i monografii sportowych, które koniecznie musicie poznać, nawet jeśli sport nie jest waszą największą pasją.
Najlepsze książki sportowe
Michael Jordan
Bezsprzecznie jednym z największych bestsellerów w świecie książek sportowych jest „Jordan. Życie”. Michael Jordan był nie tylko wielkim zawodnikiem, ikoną do naśladowania dla milionów koszykarzy, zarówno amatorów, jak i profesjonalistów, ale również jednym z pierwszych sportowców celebrytów, którzy zyskali światową sławę. Jordan poza boiskiem brał udział w setkach różnych przedsięwzięć – występował w filmach, reklamach i akcjach społecznych. Dlatego książka „Jordan. Życie” to coś więcej niż wspomnienia z szatni, historie spektakularnych zwycięstw i podnoszenia się po porażkach. To także opowieść o popkulturze końca XX wieku, której Jordan był jedną z najbardziej rozpoznawalnych twarzy.
Mike Tyson
Dokładnie to samo można powiedzieć o książce „Mike Tyson. Moja prawda”, z tą różnicą, że życiorys jednego z najbardziej utytułowanych pięściarzy w historii jest zdecydowanie bardziej kontrowersyjny i brutalny. Autobiografia Tysona to istny rollercoaster, ponieważ pełne wzlotów i upadków było jego życie. Na 56 zawodowych pojedynków wygrał aż 50, w tym 44 przez knock-out. Oprócz posiadania statusu niekwestionowanego króla boksu, w jego życiorysie można znaleźć wiele czarnych kart. Odgryzienie ucha Holyfieldowi, odsiadka w więzieniu, bankructwo, problemy z narkotykami – to tylko kilka z nich. O tym wszystkim Tyson pisze w swojej bestsellerowej autobiografii.
Zlatan
Nie trzeba być mistrzem marketingu, żeby wiedzieć, że za sukcesem udanej biografii musi stać charyzma i bogaty życiorys jej bohatera. Tak było w przypadku Jordana i Tysona, nie inaczej jest z jedną z najlepiej sprzedających się książek sportowych w historii – „Ja, Ibra” napisanej przez duet David Lagercrantz / Zlatan Ibrahimović.
Zlatan Ibrahimović to postać, której trudno nie znać. Piłkarz słynie z osiągania sukcesu niezależnie od tego, w jakim klubie gra – zdobył prawie wszystko, co było do zdobycia, grając w Ajaxie, Juventusie, Interze, Milanie, Barcelonie, Paris Saint-Germain i Manchesterze United (teraz próbuje swoich sił w lidze amerykańskiej). Do każdego klubu wnosił nie tylko wielki talent, ale również niespotykany charakter. Znany z nieprzeciętnego poczucia humoru, błyskotliwości, uszczypliwych ripost i zdobywania najdziwniejszych bramek, Zlatan jest jedną z najciekawszych osobowości w świecie sportu. Książka, oprócz tego, że jest arcyciekawa i pełna anegdot, jest po prostu dobrze napisana. Po sukcesie tej biografii Lagercrantz został zaproszony do kontynuowania serii kryminalnej Stiega Larssona. „Ja, Ibra” to must have, nie tylko dla fanów sportu.
„11 pierścieni” Phila Jacksona
Po książkach o zawodnikach przyszedł czas na książkę poświęconą trenerowi. Phil Jackson to jeden z najbardziej utytułowanych trenerów w historii sportu. Najsilniejszą na świecie ligę koszykówki wygrywał ze swoimi klubami aż 11 razy! Prowadzone przez niego drużyny wygrały 70%(!) wszystkich rozegranych spotkań! Phil Jackson trenował między innymi Michaela Jordana, Shaquille’a O’Neala i Kobe’a Bryanta. Jego książka, napisana wspólnie z Hugh Delehantym, to prawdziwa perełka, w której miłośnicy NBA znajdą setki arcyciekawych anegdot i zakulisowych historii. To także opowieść o tym, jak skutecznie zarządzać ludźmi, w szczególności zespołami sportowymi.
„Dream Team” – Jack McCallum, tłum. Michał Rutkowski
Zostając w tematyce koszykarskiej, warto wspomnieć o książce „Dream team” Jacka McCalluma o niepokonanej, złotej reprezentacji Stanów Zjednoczonych, w której występowali m.in. Magic Johnson, Michael Jordan, Charles Barkley i Larry Bird. Do złotego medalu na igrzyskach olimpijskich w Barcelonie poprowadził ich Chuck Daly, który wykorzystał umiejętności młodszych zawodników, jednocześnie studząc nastroje wśród niekwestionowanych gwiazd i showmanów wymienionych wcześniej.
„Piłkomatyka” – David Sumpter, tłum. Łukasz Lamża, Bartłomiej Kucharzyk
„Piłkomatyka” to książka zupełnie inna od poprzednich. David Sumpter opisał w niej relacje, jakie zachodzą między piłką nożną a… matematyką! Jak powstają taktyki, co o drużynach mogą powiedzieć nam statystyki strzałów, jakie zachodzą konotacje między ustawieniem drużyny a teoriami zaczerpniętymi z biologii, fizyki i matematyki. „Piłkomatyka” to niewątpliwie książka, która rzuca zupełnie nowe światło na najbardziej popularną dyscyplinę sportową na świecie.
„Futbol jest okrutny” – Michał Okoński
Michał Okoński, wieloletni redaktor „Tygodnika Powszechnego”, prowadzi bloga pod tytułem „Futbol jest okrutny”, na którym na bieżąco komentuje doniesienia ze świata piłki nożnej. Zgodnie z tytułem często skupia się na mrocznych stronach futbolu, opisuje afery, skandale, niesportowe zachowania, rasizm i przekręty związane z wielkimi pieniędzmi inwestowanymi w piłkę nożną. Tytuł przekornie i autoironicznie odnosi się także do tego, jak piłka nożna wpływa na życie autora bloga – jak komplikuje życie rodzinne i zawodowe.
„Igrzyska w Berlinie. Jak Hitler ukradł olimpijski sen” – Guy Walters tłum. Norbert Radomski
„Igrzyska w Berlinie” to książka ukazująca jak silnie sport może być związany z polityką, konkretną ideologią i propagandą. Olimpiada, która odbyła się w 1936, to jedno z najbardziej kontrowersyjnych wydarzeń sportowych w historii. Guy Walters opisuje w swojej książce manipulacje Hitlera, które doprowadziły do tego, że Igrzyska stały się narzędziem promocji ideologii nazistowskiej, w którym sportowcy stali się statystami wielkiej machiny propagandowej. Książka ukazała się przed Igrzyskami w Pekinie i Rosji. Po zestawieniu Olimpiady Hitlera z tymi organizowanymi współcześnie można wysnuć wnioski, że niewiele zmieniło się od tamtego czasu, a książka Waltersa wydaje się być bardzo aktualna.
„Królowie strzelców. Piłka w cieniu imperium” – Zbigniew Rokita
„Królowie strzelców” to propozycja Zbigniewa Rokity na spojrzenie na Europę Wschodnią – przez pryzmat sportu i polityki, które nawzajem się przenikają. Mamy tutaj zatem opowieść o mistrzostwach świata drużyn niezrzeszonych w FIFA, w których występują Abchazja, Kurdystan czy Doniecka Republika Ludowa, szukanie odpowiedzi na to, dlaczego Ernest Wilimowski reprezentował Niemcy i dlaczego UEFA zezwoliła na utworzenie autonomicznej ligi na Krymie. Autor reportażu przedstawia niebezpieczne zależności polityczne, które mają ogromny wpływ na sport i odwrotnie.
„Tor! Historia niemieckiego futbolu” – Ulrich Hesse, tłum. Piotr Żelazny
„Tor” niszowego wydawnictwa Kopalnia, specjalizującego się w publikacjach dotyczących piłki nożnej, to opowieść o historii reprezentacji Niemiec – potędze europejskiego futbolu. Drużyny, która wiele musiała przejść, by osiągnąć wielkość. Z dużą dozą ironii i dystansu Ulrich Hesse, znany przede wszystkim ze współpracy z ESPN, opisuje, jak Niemcy stały się przykładem kraju dobrze zorganizowanego pod względem szkoleniowym, w którym wychowują się znakomici piłkarze. To także konkretna część historii, w której po raz kolejny jasno rysują się zależności
między polityką a sportem. Dlatego na okładce umieszczone zostały flagi II Rzeszy, hitlerowskich Niemiec, NRD i współczesnych Niemiec. To także historia o tym, jak nieoczywiste są podziały narodowe – w książce Hessego pojawiają się często piłkarze o polsko, turecko czy afrykańsko brzmiących nazwiskach grający na co dzień w reprezentacji z czarnym orłem na piersi.
To zaledwie dziesięć wybranych przez nas najciekawszych książek poświęconych sportowi. Większość z nich dotyczy piłki nożnej, z racji niesłabnącej popularności tej dyscypliny na świecie. Warto zatem zagłębić się w świat książek sportowych i poszukać publikacji swoich ulubionych gwiazd sportu. W ciągu ostatnich lat pojawiło się kilka znakomitych niszowych książek – „Running” Ronniego O’Sullivana, mistrza snookera, „Petarda”, której głównym bohaterem jest młociarz Paweł Fajdek, „Głębia” o freedivingu czy „Poza trasą” poświęcona narciarskim freeriderom.
Na koniec fanom piłki nożnej polecamy serię biografii klubowych, które od lat wydaje wspomniane wcześniej wydawnictwo SQN. Do tej pory w znakomitych fanowskich wydaniach, z imionami kibiców umieszczonymi na okładce, ukazały się książki poświęcone Manchesterowi United, Barcelonie, Borussi Dortmund i Juventusowi Turyn.