W ostatniej części wakacyjnego przewodnika literackiego przedstawiamy jedną z najbardziej rozwiniętych gałęzi fantastyki, czyli literaturę postapokaliptyczną, w której pisarze przedstawiają scenariusze życia na Ziemi po katastrofach nuklearnych, biologicznych lub pandemiach, zazwyczaj będących następstwami globalnych konfliktów, wyścigów zbrojeniowych i napięć politycznych. W tego typu książkach zazwyczaj mamy do czynienia z groźnym promieniowaniem i jego śmiertelnymi konsekwencjami. Spustoszona Ziemia nie nadaje się do życia, a tułający się po niej bohaterowie muszą zmierzyć się z trudnościami związanymi ze znalezieniem pożywienia, ochrony przed promieniowaniem i różnymi stworzeniami, które pojawiły się pod jego wpływem. Zazwyczaj są to obłąkani lub zarażeni ciężkimi chorobami ludzie, zombie, zdeformowane zwierzęta albo niebezpieczne rośliny. Poniżej prezentujemy kilka przykładów postapokaliptycznych scenariuszy, które wcale nie wydają się takie nierealne.
I. Uniwersum Metro 2033
W sadze Dmitriya Glukhovsky’ego mieszkańcy Moskwy znajdują schronienie przed promieniowaniem po wojnie nuklearnej w korytarzach metra, które w czasach władzy radzieckiej były rozbudowywane nie tylko dla celów komunikacyjnych, ale również jako schrony atomowe. „Metro 2033” przedstawia ponurą, mroczną wizję życia pod ziemią, gdzie ludzie zdani są wyłącznie na siebie, zmagazynowane zapasy żywności oraz ograniczone ilości prądu. Jednym z najcenniejszych surowców okazuje się być broń i amunicja, ważny środek w walce z mutantami, które pojawiły wskutek promieniowania.
II. Polskie Uniwersum 2033
Glukhovsky stworzył unikatowe uniwersum, które szybko zyskało międzynarodową popularność. Na całym świecie ukazało się już kilkadziesiąt książek, w których autorzy przedstawiają historie podobne do tych z kart powieści Glukhovsky’ego, ale ulokowane w korytarzach metra lub schronach innych miast świata. Jednym z pierwszych krajów do którego dotarło to uniwersum była Polska. Pierwszą powieścią spod szyldu Metro 2033 nad Wisłą była „Dzielnica obiecana” Pawła Majki, przedstawiająca Kraków po wojnie nuklearnej. Akcja książki ulokowana została w Nowej Hucie, a konkretnie w bunkrach przeciwatomowych, które powstały tam w czasach budowy dzielnicy, czyli latach 50. XX wieku. Każdy dzień przynosi ocaleńcom nowe wyzwania i utrudnia przetrwanie. Pewnego dnia zmuszeni do ucieczki mieszkańcy bunkrów uciekają w stronę mitycznego Kombinatu, nieświadomi tego, co tam zastaną.
III. „Samotność Anioła Zagłady” – Robert J. Szmidt
W swojej książce Szmidt przedstawia Adama, który przedwcześnie wybudził się z kriogenicznego snu. Bohater powieści samotnie przemierza zdewastowane konfliktem nuklearnym Stany Zjednoczone w celu dotarcia do „Arki”, w której ma znaleźć szansę na odtworzenia życia na ziemi. Fizyczna podróż Adama szybko zmienia się w wyprawę wgłąb siebie.
IV. „World War Z” – Max Brooks
Max Brooks w formie reportażu przedstawia świat w obliczu konfliktu nazwanego Latami Ciemności, Wielkim Kryzysem lub Czasami Zarazy. Narrator jego powieści woli jednak określenie Wojna Z. Zaczęło się od „pacjenta zero”, Chińczyka zarażonego dziwną chorobą, która doprowadziła go do mutacji, śmierci, a następnie zmartwychwstania. Po odnotowaniu pierwszego przypadku jak grzyby po deszczu zaczynają pojawiać się doniesienia z całego świata o podobnych zdarzeniach. Wkrótce cały świat ogarnia pandemia, wskutek której ziemię opanowują żywe trupy. „World War Z” to niezwykle poważna reporterska relacja z konfliktu między nieliczną grupą ludzi z armią zombie.
V. „Bastion” – Stephen King
Tematyce postapokaliptycznej mistrz grozy Stephen King poświęcił swoją najdłuższą powieść. Liczący prawie 1200 stron „Bastion” to opowieść o świecie zdewastowanym przez supernowoczesną broń biologiczną. Nie ma tutaj wybuchów i promieniowania. Zaczyna się od niewinnego przeziębienia, a wkrótce pod wpływem tej epidemii wymiera ludzkość. Tych, którym udało się przetrwać zaczynają nawiedzać sny i wizje o wysłannikach Dobra i Zła. Wkrótce ocaleńcy zaczynają ze sobą rywalizować, codzienne oglądanie masowego grobu, jakim stała się Ziemia, rozbudza w nich bowiem najbardziej pierwotne instynkty.
V. „Deus Irae” – Roger Zelazny i Philip Dick
W „Deus Irae” jeden z bohaterów, który przeżył konflikt atomowy, kaleki Tibor McMasters, wyrusza w podróż, by sportretować Lufteufla – mężczyznę otoczonego szczególnym, boskim kultem, odpowiedzialnego za wystrzelenie pocisków atomowych, a co za tym idzie, śmierć miliardów ludzi. W ślad za nim ruszą zwolennicy i zaciekli wrogowie Lufteufla. Mimo sprzecznych interesów, znajdą wspólny język, by dorwać McMastersa, zanim ten dotrze do celu. Roger Zelazny i Philip Dick w swojej książce przedstawili świat w psychodelicznej formie, gdzie po konflikcie atomowym pojawia się wiele dziwnych stworzeń – roślin, zwierząt i ludzi.
VI. „Gwiazdozbiór psa” – Peter Heller
Podobnie jak w wizji Kinga „Gwiazdozbiór psa” przedstawia świat po epidemii grypy, która pozbawiła życia niemal wszystkich mieszkańców planety. Hig, główny bohater powieści, mieszka wraz ze swoim psem w hangarze, który opuszcza tylko w poszukiwaniu jedzenia. Pewnego dnia udaje mu się przechwycić sygnał radiowy. Pod wpływem impulsu bohater odpala silnik Cessny 182 i bez tankowania rusza w poszukiwaniu lepszego życia w kierunku nadawanego sygnału.
VII. „Dopóki nie zgasną gwiazdy” – Piotr Patykiewicz
Piotr Patykiewicz w swojej książce przedstawił wizję świata po Upadku, ogarniętego lodem i śniegiem, w którym panuje wieczna zima. Po ziemi chodzą bestie, które napadają na ludzi, do opuszczonych miast zapuszczają się jedynie złomiarze, którzy szukają tam cennych przedmiotów. Główny bohater „Dopóki nie zgasną gwiazdy”, Kacper, wkracza w dorosłość i wyrusza na pierwsze samodzielne polowanie. Na drodze oprócz wspomnianych złomiarzy i niebezpiecznych mutantów spotka Świetliki, nieznanego pochodzenia stworzenia, które swoim blaskiem przyciągają ludzi, wnikają w ich ciała i pozbawiają energii witalnej. Patykiewicz stworzył oszczędną w wyrazie wizję świata. Minimalizm jest tutaj kluczowym czynnikiem, który wciąga w wir wydarzeń, pozwala skupić się na fabule. Daje czytelnikowi możliwość własnej interpretacji oraz wyobrażenia sobie, jak wygląda zimowy krajobraz postapokaliptyczny.
O autorze
Miłośnik literatury pięknej uzależniony od koncertów i festiwali.
Chciałby robić tysiąc rzeczy na raz, jednak na drodze do spełnienia stoi jego największy wróg – czas.
Rocznik 94. Redaktor Xięgarni.pl, All in University, kiedyś związany z Valkirią Network. Student Zarządzania Kulturą i Mediami UJ.
Najbardziej lubi poznawać, rozmawiać i przebywać z ludźmi, którzy go inspirują.