Dwa dni temu, 19 kwietnia, obchodziliśmy 74. rocznicę wybuchu bohaterskiego i tragicznego powstania w getcie warszawskim. Wspominając męstwo naszych żydowskich rodaków, warto pochylić się nad tematem współczesnej izraelskiej tożsamości. Tragiczna historia II wojny światowej powinna łączyć nasze narody, a mimo to zbyt często jesteśmy podzieleni. Burzyć mury możemy jedynie przez wzajemną edukację i świadomość, bo tylko na tych fundamentach może powstać wzajemne zrozumienie. By zrozumieć podstawowe zagadnienia dotyczące Izraela i rozpocząć zdobywanie wiedzy o nim, nie potrzeba dużo czasu. Lektura minibooka na jego temat zajęła nam dokładnie 17 minut i 8 sekund.
Czy w tak krótkiej formie naprawdę można streścić sprawy szczególnie istotne i aktualne oraz odnieść się do nich? Tak. W tej publikacji znajdziemy rozdziały o wyprawach młodych Żydów do Polski i budowaniu izraelskiej tożsamości narodowej, rozważania o najbardziej kanonicznych świętych w tekstach żydowskich oraz artykuł odnoszący się do kontrowersyjnej teorii, która stara się we wszystkich Żydach aszkenazyjskich widzieć potomków nie biblijnego narodu wybranego, a średniowiecznych Chazarów.
W minibooku zabrakło odniesienia do konfliktu izraelsko-palestyńskiego, ale zainteresowanych tym tematem odsyłam do innej świetnej produkcji z tej serii. Jej recenzję znajdziecie tu.
Młodzi Izraelczycy jadą do Polski
Czas lektury: 6 minut 26 sekund
źródło: wikipedia.org
licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Jak Żydzi myślą o Polsce, gdy spoglądają na nią przez pryzmat Holocaustu i II wojny światowej? Czy krzywdzące stereotypy dotykają tylko Izraelczyków, czy także Polaków? Jak z nimi walczyć? W jaki sposób zwiększać wzajemne zrozumienie jednych i drugich? Te zagadnienia porusza i zgłębia redaktorka miesięcznika „Znak”, socjolożka i doktorantka UJ Marta Duch-Dyngosz. Tłumaczy także, jaką rolę pełnią wyprawy do Polski w budowaniu izraelskiej tożsamości oraz o tym, jak postrzegane są przez ludność Izraela współczesne społeczności polskich żydów. Bardzo dobra publikacja, w której nie zabrakło także próby odpowiedzenia na pytanie, w jaki sposób zbliżyć nasze narody przez edukację – także na tematy niewygodne, które i w jednym, i w drugim społeczeństwie są tabuizowane.
Słuchaj, Izraelu – Szema Israel
Czas lektury: 4 minuty 52 sekundy (+ czas na kontemplację tekstu po lekturze)
Przepiękna publikacja autorstwa Stanisława Krajewskiego, polskiego profesora filozofii żydowskiego pochodzenia. Stara się on odpowiedzieć na pytanie, który z tekstów można uznać za najbardziej kanoniczny dla wyznawców religii mojżeszowej. Tym samym tłumaczy czytelnikowi, jak żydzi odnoszą się do świętych tekstów i dlaczego Tora jest równie istotna jak spisany wieki później Talmud (zwany Torą ustną). Krajewski stopniowo wprowadza czytelnika w podstawowe zwyczaje żydowskie związane z zaczerpniętą z Biblii najczęściej odmawianą przez żydów modlitwą, będącą jednocześnie deklaracją wierności jedynemu Bogu. W tekście nie zabrakło także napomknięcia o tym, jak wielkie znaczenie w Torze mają nawet same litery, które, odpowiednio odczytane, mogą odkrywać kolejne znaczenia świętych tekstów. Uczta dla ducha.
Szema Israel, Adonai Elohinu Adonai.
Historia w służbie idei – przypadek Shlomo Sanda
Czas lektury: 5 minut 50 sekund
Mikołaj Mirowski, doktor historii, analizuje dość kontrowersyjną teorię profesora Shlomo Sanda, który chciałby widzieć we współczesnych Żydach aszkenazyjskich (czyli tych, którzy m.in. zamieszkiwali Polskę przed II wojną światową) nie tyle potomków biblijnego Jakuba, co obywateli wczesnośredniowiecznego królestwa Chazarów.
Według profesora Sanda narodowość żydowską wynaleziono na fali narodzin ideologii narodowych w XIX wieku. Shlomo Sand wprawdzie dokonał pewnej analizy historycznej, ale nie ukrywa, że najbardziej niepokoi go proces radykalizacji społeczeństwa izraelskiego w duchu nacjonalistycznym (niebezpiecznie podobnego do niemieckiego nacjonalizmu z III Rzeszy) i że jego praca rozsadzi tę ideologię.
Doktor Mirowski po kolei punktuje, dlaczego historyczne spekulacje Sanda są bardziej życzeniowe niż prawdziwe. Jego wywód zaskoczył mnie o tyle, że był on w stanie obalić tezy izraelskiego historyka bez odnoszenia się do badań genetycznych (które notabene w większości także nie okazały się łaskawe dla teorii chazarskiej genezy Żydów aszkenazyjskich). Zdecydowanie polecam ten fascynujący tekst.
***
Aby uniknąć pewnych niejasności i kontrowersji, informuję, że zapis słowa „Żyd” i „żyd” we wszystkich odmianach zapisuję zgodnie z zasadami języka polskiego. Gdy mowa jest o narodowości, wspomniane słowo zapisujemy jako „Żyd”, rozpoczynając je od wielkiej litery (tak jak Polak, Amerykanin, Anglik etc.), natomiast gdy mowa jest o wyznawcy religii mojżeszowej, słowo „żyd” zapisujemy małymi literami (tak samo jak chrześcijanin, muzułmanin, buddysta etc.).
***
Za możliwość recenzji dziękuję księgarni internetowej Woblink.com.
Mikołaj Kołyszko
O autorze recenzji
Brand manager Woblink.com i red. nacz. portalu CzytajPL.pl. Były red. nacz. magazynu internetowego Masz Wybór.
Z wykształcenia: magister religioznawstwa.
Z zamiłowania: dziennikarz obywatelski, pisarz.
Wyróżniony tytułem Dziennikarza Obywatelskiego 2013 Roku (kategoria „Recenzja”).
Autor książek: Groza jest święta, Tajemne Oblicze Świata, Tajemne Oblicze Świata II. Piekielny Szyfr i Wegetarianizm bez tajemnic.
Zdjęcie autora jest pracą zbiorową studentów SKF (Darka Kuźmy, Kasi Giermańskiej, Izy Łukasik, Patrycji Popek oraz Małgorzaty Miłek).