1 lipca w Polsce obchodzimy Światowy Dzień Architektury, który został ustanowiony przez Międzynarodową Unię Architektów. W ten dzień szczególnie zwraca się uwagę na problemy zagospodarowania przestrzennego oraz organizuje spotkania dotyczące szeroko pojętej architektury. W niektórych krajach świata, dzień ten przypada na pierwszy poniedziałek października. Przy tej okazji zebraliśmy dla was najciekawsze książki o architekturze.
Najciekawsze książki o architekturze
Tak, jak Wydawnictwo Czarne znane jest z reportaży, SQN z książek sportowych, a Wydawnictwo Bellona z książek historycznych, tak najmocniejszą działką krakowskiego Karakteru jest literatura poświęcona architekturze i designowi. Proszę się zatem nie zdziwić, że Karakter zdominuje poniższe zestawienie.
Od czego zacząć?
„B jak Bauhaus. Alfabet współczesności” – Deyan Sudjic
Może nie jest to książka stricte o architekturze, balans zdecydowanie przeniesiony w niej został na stronę designu. Jej największym walorem i zamysłem jest jej encyklopedyczność. „B jak Bauhaus. Alfabet współczesności” Deyana Sudjica, dyrektora Design Museum w Londynie, to napisane z dużą dawką humoru i wiedzy, wprowadzenie w świat współczesnego designu, architektury i popkultury. Inną niezwykle ciekawą książką Sudjica jest „Język miast”, w której stara się znaleźć odpowiedź na to „co to jest miasto?”. W czasach gdy tym terminem określamy kilkunastotysięczne wioski i wielomilionowe metropolie, słowo „miasto” zaczyna być coraz bardziej nieuchwytna.
„Dom. Historia idei” – Witold Rybczyński
Kolejnym autorem wartym szczególnej uwagi, którego książki ukazują się w Karakterze jest Witold Rybczyński, kanadyjsko-amerykański architekt i pisarz polskiego pochodzenia. Rybczyński na co dzień wykłada na Uniwersytecie w Pensylwanii. Jest autorem książki „Jak działa architektura. Przybornik humanisty”, która również może stanowić swego rodzaju wstęp do czytania o architekturze. W swojej książce, na przykładzie kilkudziesięciu budynków, cytując wielu wybitnych architektów, Rybczyński w eseistycznym tonie prowadzi opowieść o naturze architektury.
Przy tej okazji nie sposób nie wspomnieć o jego książce „Dom. Historia idei”. Rybczyński opisuje w niej stadium rozwoju instytucji (?), budynku (?), miejsca (?), zwanego współcześnie domem. Jak ewoluował układ mieszkań, jak powstawały znane i używane do dziś rozwiązania architektoniczne, autor przedstawia na przykładzie zachodnioeuropejskiego budownictwa. „Dom” czyta się jak powieść, wiele w niej bowiem opisów przemian społecznych, które w dużym stopniu wpłynęły na przekształcenie się domów.
„Architektura nowoczesna. Wykłady” – Frank Lloyd Wright
By dobrze zacząć poznawanie architektury, można sięgnąć do najlepszych źródeł. Na pewno takim źródłem jest Frank Lloyd Wright, architekt należący do najważnieszych konstruktorów XX wieku, autor między innymi Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku. W 2016 roku Karakter wydał zbiór jego wykładów, w których odrzuca idee Le Corbusiera i zwraca się w stronę architektury organicznej, wkomponowanej w przyrodę.
„Deliryczny Nowy Jork” – Rem Koolhaas
„Deliryczny Nowy Jork”, wybitnego holenderskiego architekta, laureata nagrody Miesa van der Rohe, to studium rozwoju tytułowego Nowego Jorku – od przybycia pierwszych osadników, po współczesny obraz, jednego z najważniejszych miast świata. Rem Koolhaas w szalenie interesujący sposób pisze o mieście, w którym łączyło się wiele stylów architektonicznych – modernizm, funkcjonalizm, bauhaus i surrealizm.
„Epoka spektaklu. Perypetie architektury i miasta XXI wieku” – Tom Dyckhoff
Jedną z najciekawszych książek w tym zestawieniu niewątpliwie jest „Epoka spektaklu. Perypetie architektury i miasta XXI wieku”. Tom Dyckhoff opowiada w niej o współczesnej tkance miejskiej, przeplatanej coraz to dziwniejszymi budynkami, której mniej lub bardziej komponują się zabytkowymi częściami.
Biografie
„Le Corbusier. Architekt jutra” – Anthony Flint
Książki o architekturze to także biografie. Ich młośnikom polecamy sięgnięcie po książkę poświęconą jednemu z najwybitniejszych architektów wszech czasów, Le Corbusierowi. W swojej książce Anthony Flint przedstawia człowieka, który nie tylko chciał ingerować w przestrzeń miejską, ale również chciał zmieniać społeczeństwo. „Le Corbusier. Architekt jutra” to opowieść o geniuszu, wizjonerze, postaci niejednoznacznej, której ambicje daleko wykraczały poza wyuczony zawód.
„Gaudi. Geniusz z Barcelony”
Kolejnym ważnym wizjonerem, którego biografię warto poznać, niewątpliwie jest kataloński artysta, Antonio Gaudi. Jego nazwisko nie schodzi z ust ludzi na całym świecie, nie tylko w kontekście inspiracji czy teorii architektury. Nadal trwa bowiem, rozpoczęta w 1882 roku, budowa Sagrady Familii, jednego z najbardziej charakterystycznych budowli na świecie. Oficjalnie konstrukcja ma zostać ukończona w 2026 roku, w setną rocznicę śmierci artysty. Gaudi, podobnie jak Le Corbusier, był nie tylko architektem. Gaudi angażował się społecznie, działał w loży masońskiej. Oprócz budynków, projektował również przedmioty użyteczności publicznej. O jego losach przeczytacie w książkach „Antonio Gaudi. Czarodziej architektury” oraz nieco bardziej powieściowej książce Gijsa van Hensbergena „Gaudi. Geniusz z Barcelony”.
„Sigalin. Towarzysz odbudowy” – Andrzej Skalimowski
W kontekście polskich biografii, nie sposób nie wymienić opowieści o Józefie Sigalinie, odpowiedzialnym za przebieg odbudowy powojennej Warszawy. Sigalin zadanie miał niełatwe, bowiem miasto w wyniku bombardowań wojennych zostało praktycznie zrównane z ziemią. Andrzej Skalimowski, na podstawie materiałów źródłowych, dokumentów, projektów i raportów, oddtwarza życiorys „naczelnego architekta Warszawy”.
Polska
Książki Filipa Springera
Gdy w dyskusji przychodzi do rozmowy o polskiej architekturze, na język nasuwa się jedno nazwisko – Filip Springer. To on spopularyzował w Polsce pisanie o designie i budownictwie, nie stricte technicznym, za to z zabarwieniem społecznym. Jedną z jego najpopularniejszych książek jest „Miasto archipelag”, będąca pokłosiem wieloletniego projektu. Springer odwiedzał miasta, które w czasach komuny były miastami wojewódzkimi. Po przemianie ustrojowej i administracyjnej straciły swój status. Po latach Springer postanowił sprawdzić, jak takie miejscowości, jak Bielsko-Biała, Koszalin czy Łomża zmieniły się od tamtego czasu.
Bliższą tematowi artykułu książkę Springer poświęcił architekturze PRL-u. Głównymi bohaterami „Źle urodzonych” są dworce, hotele, stadiony i restauracje zbudowane w czasach komuny. Niektóre straszą, niektóre zadziwiają. Za to wszystkie są swego rodzaju pomnikami historii.
Kolejna warta uwagi książka Springera to, odnosząca się do polskiej samowolki budowlanej, „Wanna z kolumnadą”. Po raz kolejny mamy tu do czynienia z dramatami, koszmarkami, „makabryłami”, ale również z zabawnymi epizodami i budynkami niespodziewanie pięknymi.
Architektura w wersji pop
„Archistorie” – Radosław Gajda i Natalia Szcześniak
Najbardziej popową w tym zestawieniu propozycję poznawania architektury proponują nam autorzy bloga „ARCHITECTURE IS A GOOD IDEA”. Radosław Gajda i Natalia Szcześniak w bardzo przystępnej, blogowej formie opowiadają o fenomenach architektury, różnego rodzaju rozwiązaniach budowlanych w przestrzeni miejskiej oraz najciekawszych budowlach świata. Dlatego „Archistorie” to lektura, która przypadnie do gustu zarówno kompletnym laikom, jak i wytrawnym znawcom architektury.
Albumy
Książki o architekturze rzecz jasna dotyczą budowli, dlatego przy tej okazji warto sięgać do albumów. Ciężko wskazać kilka najważniejszych wydawnictw, które ukazały się na rynku, dlatego wskazuje najbardziej podstawowe propozycje. Słynące z wydawaniu wielkoformatowych i opasłych książek Wydawnictwo Arkady, ma w swojej ofercie „Historię architektury”, „Historię architektury europejskiej” i „Przewodnik po architekturze współczesnej”, które mogą okazać się znakomitym wstępem do rozpoczęcia poszerzania wiedzy w tym temacie.
Książek o architekturze pojawia się na polskim rynku coraz więcej. W ostatnim czasie często wydawcy decydują się na tłumaczenie największych klasyków – Le Corbusiera, Koolhaasa, Wrighta. Stosunkowo mało na polskim rynku jednak biografii wybitnych architektów, dlatego w najbliższych latach możemy spodziewać się ich publikacji. Tymczasem życzymy udanej lektury – oto najciekawsze książki o architekturze zdaniem redakcji Czytaj PL.
Jakub Krasny