Powstanie warszawskie – 5 najlepszych książek

w dziale Archiwum/Co warto czytać? by

Powstanie warszawskie to jedno z najbardziej dramatycznych wydarzeń w polskiej historii. Z jednej strony był to piękny, choć desperacki zryw ludzi, którzy podjęli beznadziejną walką o wolną Polskę, z drugiej strony tragiczny bilans powstania każe nam zadawać trudne i niewygodne pytania o jego sens. Niezależnie od oceny zasadności jego wybuchu, nie ma chyba kogokolwiek, kto nie doceniłby ludzi walczących z hitlerowcami przez tak długi czas w tak niewyobrażalnie trudnych warunkach.

Z okazji 73 rocznicy powstania przygotowaliśmy wybór pięciu, naszym zdaniem, najciekawszych książek o powstaniu warszawskim.

1. Roman Bratny

Kolumbowie. Rocznik 20

Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

Powstanie warszawskie to przede wszystkim historia niezwykłych młodych ludzi, którzy przeciwstawili się świetnie zorganizowanemu niemieckiemu wojsku. Kim byli? Jak wyglądało ich życie w czasach okupacji? Jak wyglądało ich życie w czasie powstania?

Odpowiedzi na te pytanie znajdziecie w monumentalnej powieści Romana Bratnego. Choć nie jest to reportaż, opisane w książce wydarzenia pokrywają się z rzeczywistością. Portretowani AK-owcy w swoich młodzieńczych pragnieniach niewiele różnią się od naszych dzieci czy nas z czasu młodości. Nie licząc niewyobrażalnej odwagi, którą musieli demonstrować każdego dnia okupacji.

Poruszające i kultowe dzieło. Na jego podstawie został w latach 70. zrealizowany serial pt. Kolumbowie.

2. Anna Herbich

Dziewczyny z Powstania. Prawdziwe Historie

Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

W powieści Romana Bratnego poznajemy obraz powstania warszawskiego z chłopięco-męskiego punktu widzenia. Ale w czasie powstania to nie tylko oni walczyli na barykadach. Bynajmniej! Powstanie nie mogłoby trwać tak długo, gdyby nie dziewczyny i kobiety – ratujące rannych, troszczące się o zaplecze bojowe, ale także walczące ramię w ramię z mężczyznami przeciw niezwykle dobrze wyszkolonemu i uzbrojonemu przeciwnikowi.

A zarazem w całym tym piekle żyjące i próbujące być szczęśliwe. To właśnie wtedy wiele z nich przeżywało swoje pierwsze miłości, umawiały się na randki w cieniu spadających bomb, brały śluby w białych kitlach sanitariuszek. To wtedy wiele z nich wychowywało swoje dzieci i robiło wszystko, by mogły przeżyć.

3. Norman Davies

Powstanie ‘44

Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

Norman Davies, brytyjski historyk niezwykle przychylny Polsce, autor tak monumentalnych dzieł jak Europa, Orzeł biały, gwiazda czerwona czy Boże Igrzysko, w 60 rocznicę powstania warszawskiego opublikował niezwykle skrupulatną pracę opisującą dzieje walczącej Warszawy.

Pytanie, które stawia w książce jest bardzo niewygodne dla jego brytyjskich i amerykańskich kolegów. Davies, w przeciwieństwie do innych historyków, nie pyta dlaczego powstańcy nie osiągnęli zamierzonych celów, ale „dlaczego w ciągu dwóch miesięcy wahań i deliberacji zwycięscy alianci nie zorganizowali pomocy?”.

Zdecydowanie polecamy!

4. Piotr Zychowicz

Obłęd ’44. Czyli jak Polacy zrobili prezent Stalinowi, wywołując Powstanie Warszawskie

Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

W kontrowersyjnej książce Piotr Zychowicz stawia bardzo trudne dla nas pytania: Czy powstanie w ogóle powinno wybuchnąć w tym czasie? Czy miało jakiekolwiek szanse powodzenia? Kto ostatecznie najbardziej na nim skorzystał?

Niestety odpowiedzi, których udziela, mogą nie spodobać się wielu Polakom. Zychowicz wprost pisze, że w jego ocenie Polskie Państwo Podziemnie nie zdało egzaminu. Zamiast na realiach oparło swój plan na „pobożnych życzeniach”.

Niezależnie od tego, jakie emocje budzi w Was autor czy stawiana przez niego teza, warto tę pozycję poczytać choćby po to, by znać argumenty krytykujących decyzję AK o wywołaniu powstania i zrozumieć ich perspektywę.

Znając błędy, które popełnialiśmy w przeszłości, mamy szansę nie powtórzyć ich w przyszłości.

5. Marcin Ciszewki

Powstanie Warszawskie. Wędrówka po walczącym mieście

W 2014 roku w kinach ukazał się jeden z najciekawszych filmów dokumentalnych w dziejach kinematografii. Fabularyzowany film o tytule Powstanie Warszawskie składa się tylko z ujęć nakręconych w Warszawie czasu powstania przez operatorów Biura Informacji i Propagandy AK. Żadna produkcja fabularna, żadna praca historyczna, żaden komiks, gra czy zdjęcia nie oddały tak dobrze rzeczywistości, w której znaleźli się w sierpniu i wrześniu warszawiacy, jak Powstanie Warszawskie z 2014 r.. Dzieło było polskim kandydatem do Oscara w kategorii „Najlepszy pełnometrażowy film dokumentalny”.

Marcin Ciszewski to pisarz, który na prośbę Muzeum Powstania Warszawskiego zbeletryzował tę opowieść. Jego celem było przekucie poruszających kron powstańczych w poruszającą i dokładną książkę. Możemy powiedzieć, że autorowi zdecydowanie się to udało.

Bonus: Marcin Napiórkowski

Powstanie umarłych. Historia pamięci 1944–2014

Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

Powstanie Warszawskie jest powszechnie obecne w świadomości Polaków. Wielu z nich nosi koszulki ze znakiem Polski Walczącej, tatuuje sobie powstańcze symbole, przykleja je na karoserie swoich samochodów… W tej całej pozie bez odpowiedzi pozostaje pytanie: czym jest dla nas powstanie warszawskie? Czy nie przekuliśmy symboli, za które przelewano krew, w pamiątki sprzedawane na jarmarku, kupowane przez ludzi, którzy niewiele o powstaniu wiedzą?

Marcin Napiórkowski ukazuje też, jak różne opcje ideologiczne selektywnie demonstrowały fakty dotyczące powstania (lub zupełnie je fałszowały), byle wykorzystać pamięć o tym wydarzeniu i osiągnąć własne cele.

W kontekście ostatniej, przykrej kampanii marketingowej PGE widać, że kwestie poruszone przez Marcina Napiórkowskiego są nieprzerwanie aktualne.