Dzień pisarza – 10 najlepszych filmów o autorach

w dziale Archiwum/Co słychać?/TOP Książek by
Dzisiaj, 3 marca, obchodzimy jedno z największych literackich świąt roku. Chodzi oczywiście o Międzynarodowy Dzień Pisarza. Został on ustanowiony w 1984 roku przez PEN Club będący międzynarodowym stowarzyszeniem pisarzy.

Sama nazwa klubu pochodzi od pierwszych liter słów „poets, essayists, novelists” (poeci, eseiści, powieściopisarze). PEN Club został utworzony w Londynie w 1921, a jego założycielką była Catherine Amy Dawson Scott, zaś pierwszym przewodniczącym John Galsworthy. Wśród pierwszych członków znaleźli się m.in. Joseph Conrad czy H.G. Wells.

Głównym celem stowarzyszenia było od zawsze rozpowszechnianie intelektualnej współpracy oraz przyjaźni między twórcami, promowanie literatury, rozwijanie społeczności pisarzy, a także obrona wolności słowa. PEN Club składa się wielu lokalnych oddziałów reprezentowanych przez należących do nich członków. Członkiem może zostać każdy wykwalifikowany pisarz, dziennikarz, historyk, tłumacz, słowem − każda osoba zaangażowana literacko.

Polski oddział powstał w 1925 roku z inicjatywy Stefana Żeromskiego. Obecnie prezesem polskiego PEN Clubu jest Adam Pomorski, kierujący stowarzyszeniem od 10 lat.

Z okazji tego wyjątkowego dnia prezentujemy zestawienie najlepszych filmów, w których pisarze odgrywają ważną (jeśli nie najważniejszą) rolę. Przygotowana lista 10 najlepszych filmów o autorach jest listą całkowicie subiektywną. Skupiliśmy się na filmach, w których pojawili się rzeczywiście istniejący pisarze, dlatego też nie znajdziecie tu „Misery” czy „Sekretnego okna”. Prezentowane przez nas produkcje zawierają zarówno wątki biograficzne, jak i zdarzenia całkowicie fikcyjne. Na liście znajdziecie absolutne klasyki, nowe produkcje, filmy kolorowe i czarno-białe. Gotowi? Zapraszamy!

Dzień pisarza – 10 najlepszych filmów o autorach
Znajdź na Woblinku
Na śmierć i życie, reż. John Krokidas

„Na śmierć i życie” to film opowiadający o wydarzeniach z 1944 roku, które poprzedziły głośne morderstwo splatające ze sobą losy słynnych twórców należących do pokolenia beatników – Williama S. Burroughsa, Jacka Kerouaca i Allena Ginsberga. Ci kreatywny mężczyźni zostali ikonami pokolenia kontrkultury, którą współtworzyli.

Głównym wątkiem jest tu znajomość Ginsberga z Lucienem Carrem. To właśnie on wprowadza Allena w „towarzystwo”, poznaje go z Williamem Burroughsem i Jackiem Kerouakiem. Stopniowo ich relacje będą zmieniać się, nabierać nowego charakteru i dominować życie każdego z mężczyzn. To film pełen smutku, okrucieństwa, fascynacji i pasji. .

Jako Ginsberga obsadzono Daniela Radcliffe’a, który sprawdził się w tej roli znakomicie.

Warto w tym miejscu wspomnieć również o innym filmie związanym z Beat Generation zatytułowanym „Skowyt”. Została tam przedstawiona historia powstania najsłynniejszego dzieła Allena Ginsberga, poematu „Skowyt”, i procesu o obsceniczność, który został mu wytoczony. W roli Ginsberga wystąpił James Franco.

Hemingway i Gellhorn, reż. Philip Kaufman
Dzień pisarza – 10 najlepszych filmów o autorach
Znajdź na Woblinku

Kaufman w swoim filmie postanowił przedstawić widzom niezapomnianą historię burzliwego związku reporterki i wybitnego pisarza. Hemingway i Gellhorn spotykają się po raz pierwszy w 1936 roku. Wkrótce potem jadą do Hiszpanii ogarniętej wojną domową. Mimo tego, że pisarz zostawił w domu żonę i dzieci, nawiązuje romans z korespondentką wojenną. Ich związek jest burzliwy i pełen skrajnych emocji. Ponoć to właśnie Gellhorn zainspirowała Hemingwaya do napisania najsławniejszego dzieła „Komu bije dzwon”. Film mimo swojej długości nie dłuży się ani nie nudzi.

Papusza, reż. Joanna Kos-Krauze, Krzysztof Krauze

„Papusza” to rewelacyjny i naprawdę piękny film o życiu i twórczości Bronisławy Wajs, zwanej Papuszą. Była romską poetką – swoje wiersze tworzyła właśnie w tym języku. W środowisku romskim często musiała mierzyć się z niechęcią i wrogością spowodowaną tym, że odstąpiła od tradycyjnej roli kobiety. Warto podkreślić, że była jedną z nielicznych romskich kobiet, które same nauczyły się czytać i pisać.

Film wyróżnia się świetną muzyką, bardzo dobrymi ujęciami i naprawdę wybitną grą aktorską. Państwo Krauze starali się oddać prawdziwe oblicze Romów, bez stereotypizowania ich. Widzimy zatem na ekranie romską rzeczywistość pełną problemów i rozterek, ale także radości i szczęścia.

Dzień pisarza – 10 najlepszych filmów o autorach
Znajdź na Woblinku

„Papuszę” warto obejrzeć nie tylko po to, by poznać biografię romskiej poetki, ale również ze względu na formę tego filmu. To klimatyczne i wciągające kino, które powinno zadowolić nawet najbardziej wybrednego widza.

O północy w Paryżu, reż. Woody Allen

Fabuła jest tu pozornie banalna. Gil wraz z Inez przyjeżdżają do Paryża, aby zaplanować swój ślub. Jednak okazuje się, że większość czasu spędzają osobno. Inez zobaczy się z byłym chłopakiem, a Gil odbędzie niezapomnianą i pouczającą podróż do lat 20. ubiegłego wieku. Na swojej drodze spotka takie postaci jak Scotta i Zeldę Fitzgeraldów, Ernesta Hemingwaya, Salvadora Dali, Pablo Picassa.

„O północy w Paryżu” Woddy’ego Allena to idealna filmowa propozycja dla wszystkich zakochanych w Paryżu lat 20. Stroje, atmosfera, dialogi i przede wszystkim bohaterowie, których spotyka Gil, sprawiają, że od filmu nie można oderwać się ani na sekundę.

Dzień pisarza – 10 najlepszych filmów o autorach
Znajdź na Woblinku

Mamy tu wszystko co tworzy wyśmienite kino – rewelacyjny scenariusz, aktorstwo na poziomie i przede wszystkim fantastycznego reżysera. Każda scena jest przemyślana od początku do końca. Nie ma tu niepotrzebnych, dłużących się wątków. Allen postawił tym razem na prostotę, co zdecydowanie się opłaciło. Niepowtarzalny klimat epoki tworzą tu przede wszystkim świetnie napisane dialogi. Żałuję, że byłam w Paryżu, bo wolałabym już do końca życia wyobrażać go sobie tak, jak namalował go Woody Allen.

Sylvia, reż. Christine Jeffs
Dzień pisarza – 10 najlepszych filmów o autorach
Znajdź na Woblinku

„Sylvia” to biografia jednej z najtragiczniejszych autorek – Sylvii Plath. Opowiada o jej życiu, marzeniach o zostaniu sławną i cenioną pisarką, spotkaniu poety Teda Hughesa oraz o nieuchronnym zmierzaniu do tragicznego końca. Filmowa historia pisarki rozpoczyna się w 1956 roku, kiedy to młoda i pełna ambicji Plath przyjeżdża do Cambridge. To właśnie tam poznaje należącego do intelektualnych elit Hughesa, zakochuje się w nim, a niedługo potem wychodzi za mąż. Od tego momentu kobieta żyje coraz bardziej w cieniu męża poety, którego sukces budzi jej zazdrość. Uczucie podsycane przez nieokiełznaną wyobraźnię kobiety prowadzi stopniowo do dramatycznego końca.

Godziny, reż. Stephen Daldry

„Godziny” są fenomenalnym, pełnym uczuć i emocji obrazem. Film skupiony jest na jednym dniu z życia trzech zupełnie różnych kobiet, żyjących w zupełnie różnych epokach. Jedną z bohaterek jest pisarka, Virginia Woolf, cierpiąca na chorobę psychiczną. Próbuje uspokoić swój umysł, przelewając szalejące w głowie myśli na papier. Napisana przez nią powieść czytana jest przez gospodynię Laurę. Ona z kolei walczy z myślami samobójczymi. Bardzo mocno utożsamia się z Clarissą, bohaterką czytanej noweli. Te trzy, pozornie całkowicie różne historie, wzajemnie się uzupełniają i łączą ze sobą w doskonałą całość.

Tytułowe role otrzymały wyjątkowe aktorki: Meryl Streep, Julianne Moore i Nicole Kidman, które zdecydowanie stanęły na wysokości zadania.

Dzień pisarza – 10 najlepszych filmów o autorach
Znajdź na Woblinku

Film został nakręcony na postawie książki o tym samym tytule autorstwa Michaela Cunninghama uhonorowanej nagrodą Pulitzera.

Capote, reż. Bennett Miller

W swoim filmie Miller opowiada historię kilku lat życia tytułowego pisarza, podczas których pracował on nad napisaniem swojej ostatniej i najwybitniejszej książki „Z zimną krwią” będącej powieścią opartą na prawdziwych wydarzeniach.

Truman Capote, znany i ceniony amerykański pisarz wyrusza do Kansas na wieść o brutalnym mordzie jednej z tamtejszych rodzin farmerów. Celem jego podróży jest napisanie reportażu o tej jakże potwornej zbrodni popełnionej przez Richarda Hickocka i Perry’ego Smitha. Capote jest zafascynowany Smithem, prowadzi z nim wiele długich rozmów mających stać się podstawą powieści.

Dzień pisarza – 10 najlepszych filmów o autorach
Znajdź na Woblinku

Odtwórca roli Trumana Capota, Philip Seymour Hoffman, został za swój występ nagrodzony Oskarem w kategorii najlepszy aktor pierwszoplanowy.

Bukowski: stworzony do tego, reż. John Dullaghan

Henry Charles Bukowski to kontrowersyjna postać. Tego poetę, pisarza, nowelistę i rysownika można albo uwielbiać, albo nienawidzić. Mało kto pozostaje obojętny wobec jego twórczości. Znany jest przede wszystkim z cyklu powieści, w których główną postacią jest Henry Chinaski, alkoholik i „ćma barowa”. Cała jego twórczość jest inspirowana osobistymi doświadczeniami – związanymi z alkoholem, kobietami, biedą, seksem i słabościami. Nieodłączną częścią jego życia były robotnicze dzielnice i zapyziałe przedmieścia. Mimo tego (a może właśnie dzięki temu) Bukowski rozumie ludzką naturę jak nikt inny, a w pisanych przez niego wierszach i powieściach można z łatwością odnaleźć nutkę dobroci i wrażliwości.

Dzień pisarza – 10 najlepszych filmów o autorach
Znajdź na Woblinku

„Bukowski: stworzony do tego” to jeden z lepszych filmów biograficzno-dokumentalnych, jakie widziałam, a na pewno najlepszy film o Bukowskim. Twórcom udało się pokazać jednoczesny geniusz i prostotę tego wyjątkowego pisarza. Dużym walorem są tu opowieści o Bukowskim snute przez jego byłe kobiety i znajomych, jednak oczywiście najważniejsze są wypowiedzi samego pisarza. Całość pokazuje Henry’ego takim, jakim był naprawdę: sceptycznym outsiderem kochającym koty i nieustannie szukających bliskości z drugim człowiekiem. Dla fanów autora to pozycja obowiązkowa.

Zakochana Jane, reż. Julian Jarrold

Ten biograficzny film Juliana Jarrolda został oparty na listach samej Jane Austen. Opowiada historię miłosną młodej pisarki, która stała się jej największą inspiracją do napisania takich powieści jak „Duma i uprzedzenie” czy „Rozważna i romantyczna”.

Dzień pisarza – 10 najlepszych filmów o autorach
Znajdź na Woblinku

Jane jak każdy inny człowiek marzy o prawdziwej miłości. Jednak jej rodzice oczekują, że przy wyborze życiowego partnera pokieruje się rozumem, nie sercem. Kiedy Austen spotyka Toma Lefroya, młodego Irlandczyka, rozpoczyna z nim miłosną grę.

Zakochany Szekspir, reż. John Madden

William Szekspir, utalentowany młody dramatopisarz, cierpi na niemoc twórczą, nie jest w stanie napisać zupełnie nic. I to dokładnie w momencie, kiedy otrzymuje zamówienie na sztukę mogącą stać się jego przepustką do sławy. W czasie jednego z przesłuchań poznaje pełnego uroku młodego chłopca, któremu proponuje wiodącą rolę w spektaklu. Szekspir szybko odkrywa jednak, że uroczy chłopiec jest tak naprawdę piękną kobietą imieniem Viola. Para zakochuje się w sobie i rozpoczyna romans. Jednocześnie są zmuszenie odgrywać przed innymi ludźmi komiczną sytuację, w której Lady Viola jest mężczyzną. Romans pomaga dramaturgowi przezwyciężyć niemoc twórcą – w sztuce dochodzi do przełomu. Jednak szczęście nie może trwać wiecznie. Kiedy wychodzi na jaw, kim tak naprawdę jest Viola, para musi się rozstać – okazuje się jednak, że to jeszcze nie koniec.

„Zakochany Szekspir” został uhonorowany siedmioma Oskarami, w tym w najważniejszej kategorii – najlepszy film. Chociaż od jego premiery minęło już dwadzieścia lat, obraz się nie zestarzał i nadal fascynuje.

Wybranie tylko dziecięciu filmów z tej kategorii było niezwykle trudnym zadaniem. Mamy nadzieję, że podołaliśmy i na naszej liście każdy miłośnik kina i literatury znajdzie coś dla siebie.

Martyna Gancarczyk

Martyna Gancarczyk serial Dark

O autorce artykułu

Z wykształcenia menadżer kultury. Uwielbia mieć dobrą książkę zawsze pod ręką. Wielka entuzjastka horrorów zarówno jeśli chodzi o literaturę, kinematografię, jak i gry. Dzień bez książki lub filmu to dzień stracony. Oprócz tego miłośniczka zwierząt, szczególnie psów (a zwłaszcza własnego).