historia polski zawarta w książkach

Książki o Polsce – historie, które warto przeczytać

w dziale Archiwum/Co słychać?/Co warto czytać? by

Narodowe Święto Niepodległości to państwowe święto obchodzone w Polsce co roku 11 listopada – upamiętnia odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku po 123 latach zaborów. Jak wiadomo, jest to dzień wolny od pracy, więc można go w całości poświęcić na lekturę oscylującą wokół historii Polski.


Odzyskiwanie przez nasz kraj niepodległości następowało stopniowo. Wybór daty 11 listopada jest motywowany przede wszystkim zbiegiem wydarzeń w Polsce z końcem I wojny światowej – tego dnia zawarto rozejm w Compiègne, który przypieczętował klęskę Niemiec.

„Kolumbowie. Rocznik 20” – Roman Bratny

„Kolumbowie. Rocznik 20” to pierwsza z proponowanych książek i jednocześnie najpopularniejszy utwór Romana Bratnego. Ten pisarz, poeta i scenarzysta filmowy zmarł 5 listopada 2017 roku, a o jego śmierci poinformowała Julia Bratny, córka pisarza.
Roman Bratny to tak właściwie Roman Mularczyk. Podczas okupacji niemieckiej uczestniczył w pracy konspiracyjnej jako jeden z członków AK. Brał również udział w literackim życiu podziemnym.
Powieść Bratnego została napisana w latach 1955–1956, a wydana rok później.

„Kolumbowie. Rocznik 20” to pierwsza powojenna książka opowiadająca o codziennym życiu młodych akowców, ale także o ich ciężkiej walce w powstaniu warszawskim, kiedy to często szli na pewną śmierć. Ci młodzi, dwudziestokilkuletni ludzie zmuszeni zostali do podejmowania tragicznych decyzji, nieraz okupionych krwią najbliższych. Początkowo angażowali się w brutalną i nierówną walkę z Niemcami spontanicznie, później była to zorganizowana akcja. To od tej kultowej powieści nadano nazwę całemu pokoleniu młodych i walecznych Polaków urodzonych w okolicach 1920 roku. Do pokolenia Kolumbów należeli między innymi Krzysztof Kamil Baczyński, Zbigniew Herbert czy Tadeusz Różewicz.
Akcja powieści rozgrywa się w latach 1942–1948. Skupia się na niemieckiej okupacji, powstaniu warszawskim i powojennej rzeczywistości (w tym życiu na emigracji). Roman Bratny opisywał nie tylko działalność w konspiracji i walkę, ale także miłości i radości ciężkiej wojennej rzeczywistości.

"Kolumbowie. Rocznik 20" Roman Bratny
Znajdź ebooka na Woblink.com

Boże igrzysko. Historia Polski – Norman Davies

Norman Davies jest brytyjsko-polskim historykiem i autorem licznych prac dotyczących historii Europy. W wielu swoich publikacjach skupia się na Polsce, jej historii i roli, jaką odegrała na międzynarodowej arenie.
„Boże igrzysko” to solidne opracowanie mogące spokojnie stanowić punkt wyjścia dla studiów nad historią Polski. Książkę, mimo że jest niezwykle obszerna, czyta się szybko i z zaciekawieniem. Davies podaje czytelnikowi dużo faktów, dokonuje licznych analiz i przedstawia teorie na temat wielu wydarzeń. Autor opisuje dzieje Polski z perspektywy zewnętrznej, kreśląc je na tle wydarzeń zachodzących wtedy w Europie – dzięki temu pozostaje bezstronny. Warto sięgnąć po tę pozycję chociażby dlatego, że jest to pierwsza książka, w której zagraniczny autor tak wnikliwie podejmuje tematykę historii naszego kraju. Zna dobrze Polskę, ale jednocześnie może spoglądać na naszą historię z dystansu, bez osobistego zaangażowania w jej przebieg.

Autor w rzetelny sposób opisuje dzieje Polski, właściwie od jej powstania do współczesności, czemu towarzyszą jego własne osądy na temat poruszanych zagadnień. Opasły tom Daviesa jest zdecydowanie dziełem wartościowym, godnym polecenia i przeczytania. Także dlatego, że książka Daviesa zaskakuje. Przede wszystkim sposobem, w jaki została napisana – w przeciwieństwie do większości dzieł historycznych czytelnik znajdzie na jej kartach stosunkowo mało dat, a historia przedstawiona została tematycznie. Czasowość ustępuje podziałowi na wydarzenia polityczne, religijne, gospodarcze, kulturowe itp. Autor w płynny sposób przechodzi od jednego wydarzenia do drugiego, nie wytrącając czytelnika z pasjonującej lektury mimo lawirowania między zdarzeniami. Przedstawia esencję wydarzeń, które ukształtowały Polskę taką, jaka jest obecnie.

"Boże igrzysko. Historia Polski" Norman Davies
Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

Powstanie ’44 – Norman Davies

Książka „Powstanie ’44” ukazała się w 60 rocznicę powstania warszawskiego. Pokazuje przede wszystkim podłoże, przyczyny, przebieg i skutki zbrojnego zrywu. Norman Davies ukazał historię powstania na obszernym tle wydarzeń z lat 1939–1956. Skupił się przede wszystkim na funkcjonowaniu koalicji współtworzonej przez polskie siły zbrojne. Pisarz stawia podstawowe pytanie, które jego zdaniem nie brzmi: „dlaczego powstańcy nie osiągnęli swego celu?”, ale „dlaczego alianci nie zorganizowali pomocy podczas trwania powstańczych walk?”. Książka napisana z perspektywy obcokrajowca żywo zainteresowanego historią Polski pozwala spojrzeć z dystansem na ten budzący wiele dyskusji i kontrowersji temat. To lektura obowiązkowa dla wszystkich Polaków. Ukazuje pozornie znane fakty i wydarzenia w nowym świetle, a dzięki uwzględnieniu osobistej perspektywy wszystkich mających wkład w jej powstanie jest bardzo poruszająca.

"Powstanie '44" Norman Davies
Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

Pilecki. Śladami mojego taty – Bogdan Wasztyl, Mirosław Krzyszkowski

Syn rotmistrza Pileckiego po wielu latach rusza śladami ojca. Nie musi milczeć, może zacząć odtwarzać i opowiadać historię ojca bohatera. Podczas swojej podróży śladami rotmistrza trafia do miejsc, w których pamięć o jego ojcu jest nadal żywa, gdzie trwa świadectwo o życiu i czynach jednego z największych patriotów. Witold Pilecki jak nikt inny rozumiał wagę słowa „ojczyzna”. Udowadniał to wielokrotnie. Walczył z bolszewikami, bronił swojego kraju we wrześniu 1939, brał czynny udział w konspiracji. Zgłosił się również na ochotnika i poszedł do obozu koncentracyjnego Auschwitz, aby zaświadczyć o bestialskim ludobójstwie. Po ucieczce służył w AK, brał czynny udział w powstaniu warszawskim, a po jego upadku trafił do Sił Zbrojnych na Zachodzie. Gdy wrócił do kraju, czekali na niego agenci UB. Za wielkie bohaterstwo Polska Ludowa odwdzięczyła się Pileckiemu torturami i egzekucją.

"Pilecki. Śladami mojego taty" Bogdan Wasztyl, Mirosław Krzyszkowski
Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

Xavras Wyżryn i inne fikcje narodowe – Jacek Dukaj

To bardzo dobra i całkowicie niebanalna książka, w której najbardziej urzeka alternatywna wersja historii. To postapokaliptyczne i patriotyczne opowiadanie, którego główny bohater, Xavras, nie walczy z potworami czy mutantami jak większość bohaterów tego typu opowiadań, ale o wolność ojczyzny. Główną osią fabularną są rozmowy dziennikarza z bojownikami i Xavrasem we własnej osobie. Opowiadanie imponuje kreacją świata przedstawionego i niezwykle charyzmatycznym bohaterem. Skłania również do refleksji dotyczącej moralności, walki o wolność, terroryzmu i przede wszystkim patriotyzmu. Oprócz tej historii czytelnik może zapoznać się z pozostałymi opowiadaniami zawartymi w tomie, które mimo że znacznie krótsze, nie są jedynie wypełniaczem miejsca, a integralną częścią książki.
Eksperymenty antysemity, proces 1/12 tyrana, rajd atomowy w kierunku Moskwy, spisek koronacyjny utrzymany w kabalistycznym klimacie – to tylko niewielka część wszystkich niesamowitych wydarzeń, których świadkiem zostanie czytelnik podczas lektury opowiadań Dukaja.

"Xavras Wyżryn i inne fikcje narodowe" Jacek Dukaj
Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

Widma – Łukasz Orbitowski

„Widma” Orbitowskiego to alternatywna historia pokolenia Kolumbów, oczywiście z Krzysztofem Kamilem Baczyńskim na czele. Powstanie warszawskie nie wybucha. W owianych tajemnicą okolicznościach broń, która miała wypalić, nie wypaliła. W związku z tym Kolumbowie przeżywają całą wojnę. Baczyński wraz z żoną zmuszeni są do stawienia czoła PRL-owskiej Polsce. Wielkiego patriotę i poetę męczą koszmary, zaczyna tworzyć powieść w duchu socrealistycznym. W tym samym czasie czytelnik poznaje historię dwóch przyjaciół: Wiktora, oddanego milicjanta, który bada sprawę Cudu Dnia Pierwszego, jak nazwano wydarzenia z 1 sierpnia 1944, oraz Janka, więźnia politycznego. Kto z żyjących Kolumbów zostanie ofiarą, a kto katem? Czy zamach na Bieruta powiedzie się? Czy da się jeszcze uratować Polskę? Przesądzony, wydawałoby się, los kraju może odmienić tylko i wyłącznie tajemne pudełko, które już niejednokrotnie wpływało na bieg historii.

W tej powieści Warszawie oszczędzono całkowitego zniszczenia, a Kolumbom przeprowadzonej na nich rzezi. Książka zachwyca przede wszystkim (o dziwo!) opisami, szczegółowymi, bardzo wiarygodnymi, nieraz wręcz poetyckimi. To bardzo ciekawa alternatywna historia o tym, co by było, gdyby powstanie nigdy nie wybuchło. Powieść jest na pewno nietypowa, ale zdecydowanie bardzo dobra i warta lektury.

"Widma" Łukasz Orbitowski
Znajdź ebooka na Woblink.com

Wojtek w Armii Andersa – Maryna Miklaszewska

Armia Andersa była jedną z najbardziej niezwykłych armii w dziejach Polski. Znalazło się w niej miejsce dla kobiet, ludzi starszych, a nawet dzieci. Te ostatnie często pochodziły z zesłań do ZSRR, gdzie najczęściej były osierocane. Generał Anders udzielał im pomocy i przyjmował do swojej armii. Przyjął także do armii maleńkiego niedźwiadka, który został wykarmiony i odchowany przez żołnierzy 22. Kompanii. Stał się w końcu symbolem całej jednostki – jego niedźwiedzie oblicze zdobiło proporce, chorągwie i pojazdy. Niedźwiedź Wojtek towarzyszył żołnierzom na placu boju, pomagał rozładowywać ciężarówki z amunicją na Monte Cassino, a po wojnie podzielił tułaczy los żołnierzy Kompanii. Powieść Miklaszewskiej opisuje wędrówkę armii od zimnej Syberii po pola czerwonych maków na Monte Cassino. Postaci historyczne sąsiadują z fikcyjnymi, a rzeczywiste zdarzenia mieszają się z tymi wykreowanymi przez autorkę. Korzystała ona ze wspomnień i pamiętników żołnierzy. Napisała powieść, aby oddać cześć poległym, a żyjącym podziękować za bohaterskie czyny.

To fantastyczna i pasjonująca opowieść o prawdziwych wydarzeniach związanych z losem, jaki spotkał żołnierzy Drugiego Korpusu Polskiego Wojska. Czytelnik ma możliwość zapoznania się z całym ich szlakiem bojowym (od wyjścia z ZSRR do demobilizacji po wojnie), który żołnierze pokonywali w towarzystwie dzielnego Wojtka, oddanego im syryjskiego niedźwiedzia brunatnego. To niesamowita historia o wojnie, przetrwaniu w ciężkich czasach, ale też o przyjaźni i poświęceniu.

"Wojtek w Armii Andersa" Maryna Miklaszewska
Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

Odrodzone Królestwo. Tom 1. Korona śniegu i krwi – Elżbieta Cherezińska

Seria Elżbiety Cherezińskiej to lektura godna polecenia. W obu już wydanych tomach czytelnik napotka wiele dobrze napisanych i niezwykle wyrazistych postaci. Na równie wysokim poziomie stoi fabuła cyklu. Autorka znakomicie prezentuje sytuację polityczną, sojusze, konflikty, intrygi i bitwy, w jakich biorą udział bohaterowie.

Na uwagę zasługuje zwłaszcza pierwszy tom, czyli „Korona śniegu i krwi”. Powieść rozgrywa się w czasach rozbicia dzielnicowego. Kiedyś potężne królestwo w samym sercu Europy teraz rozpadło się na mniejsze księstwa, którymi żądzą skłóceni ze sobą Piastowie. Polska już od wielu lat nie ma króla, a na pusty tron pożądliwie spoglądają władcy sąsiednich krajów. W nieprzeniknionych lasach budzą się ludzie Starszej Krwi, a wraz z nimi zapomniane już dawno demony. Intrygi mnożą się i zacieśniają coraz bardziej, przede wszystkim wokół młodego księcia Starszej Polski, Przemysła II.

"Odrodzone Królestwo. Tom 1. Korona śniegu i krwi" Elżbieta Cherezińska
Znajdź książkę lub ebooka lub audiobooka na Woblink.com

Książki o historii Polski pisane przez Annę Herbich

Historia Polski to oczywiście także historia kobiet, które o wolność na przestrzeni lat walczyły tak samo zacięcie jak mężczyźni. Udowadnia to w swoich książkach Anna Herbich, prezentując bohaterskie postawy kobiet i dziewczyn podczas powstania warszawskiego, zsyłki na Syberię i okresu działania Solidarności.

Dziewczyny z Powstania

Pierwszą z książek Anny Herbich jest powieść „Dziewczyny z Powstania” opowiadająca o wkładzie kobiet w krwawą walkę o wolność. Jedna z bohaterek do dzisiaj żałuje, że nie zdobyła się na pocałowanie zakochanego w niej powstańca. Halina urodziła syna zaraz przed godziną „W” – ocaliła mu życie. Zosia wbrew konspiracyjnym zasadom zdradziła ukochanemu swoje imię. Wybuch mającego trwać w założeniu parę dni powstania zastał kobiety w codziennych, zwyczajnych sytuacjach. Wiele z nich podjęło walkę, chociaż każda zrobiła to na swój własny sposób – pomagały rannym, pracowały w szpitalach, chwytały za broń. Dzięki autorce czytelnik może zobaczyć, jak wyglądało życie codzienne w czasie powstania widziane z niecodziennej perspektywy – oczami kobiet.

"Dziewczyny z Powstania"
Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

Dziewczyny z Syberii

Kobiety na Syberii czekało tylko piekło, mimo tego nie poddawały się. Walczyły i często ta wola walki ocalała życie ich i ich bliskich. Jedna z bohaterek stanęła w obronie bitej kobiety, za co zesłano ją do karceru, w którym miała umrzeć. Inna jako jedyna z całej rodziny deportowana, trafiła do dziecięcego łagru, gdyż miała tylko dziesięć lat. Wszystkie te historie zaczynały się podobnie. Najpierw dobijanie się do drzwi, podróż bydlęcymi wagonami tysiące kilometrów od domu, a potem już tylko niewolnicza praca, walka o przeżycie, głód i choroby. Niezwykła siła tych kobiet, więzi rodzinne, a także łagrowa miłość pozwalały im przetrwać te okrutne czasy. Przeżyły niewyobrażalne cierpienie, ale nic nie było w stanie ich pokonać, co dobitnie udowadnia Anna Herbich w „Dziewczynach z Syberii”.

"Dziewczyny z Syberii"
Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

Dziewczyny z Solidarności

Trzecia książka traktująca o wpływie kobiet na dzieje Polski to „Dziewczyny z Solidarności”. Opowiada o kobietach z Solidarności, które o lepszą przyszłość kraju walczyły nie tylko dla siebie, ale także dla swoich rodzin, przede wszystkim – dzieci. Walczyły ramię w ramię z mężczyznami, czasami jednak stając przeciwko nim. Jak oni strajkowały czy chodziły na demonstracje, wielokrotnie wyrzucano je z pracy, bito, aresztowano, a mimo to walczyły dalej. To historie kobiet często z naszego najbliższego otoczenia, które warto poznać i zapamiętać.

"Dziewczyny z Solidarności"
Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

Żelazne damy – Kamil Janicki

Za wielkimi mężczyznami i ich karierami stoją silne kobiety. Taką tezę stawia i konsekwentnie argumentuje w swojej książce „Żelazne damy” Kamil Janicki. Autor pokazał inne spojrzenie na polskie państwo i jego początek, podkreślając jak wielki wpływ na historię miały pomijane zazwyczaj kobiety. Na tle polityki widzimy żelazne damy, żony pierwszych Piastów i dostrzegamy ogromną rolę, jaką odgrywały w kształtowaniu państwowości polskiej. Miały być tylko statystkami w świecie rządzonym przez mężczyzn, ale nie pozwoliły się całkowicie zdominować i zepchnąć na boczny tor. Zza kulis sterowały najpotężniejszymi państwami Europy.

Samą książkę czyta się jak wciągającą powieść, mimo że znacznie bliżej jej do utworu popularnonaukowego. Janicki wprowadza czytelnika w niesamowitą historię gry o polski tron. W takim świecie żyły i królowały między innymi Bona Sforza, Anna Jagiellonka czy Barbara Radziwiłłówna.

"Żelazne damy" Kamil Janicki
Znajdź książkę lub ebooka na Woblink.com

Święto Niepodległości to wprost idealna okazja do poszerzenia wiedzy na temat historii ojczystego kraju, obok której nie można przejść obojętnie. Czytelnicy nie przepadający za literaturą faktu również mogą obchodzić Święto Niepodległości w towarzystwie dobrej lektury. To przecież świetny dzień na zapoznanie się z różnymi wariantami alternatywnej historii naszego kraju. Dlatego też polecamy świętować 100-lecie Odzyskania Niepodległości przez Polskę w towarzystwie dobrej lektury.

Martyna Gancarczyk


Akcja Czytaj PL działa w aplikacji Woblink. Jeśli podoba Wam się aplikacja i to co robimy, to pamiętajcie, żeby zostawić jej 5 gwiazdek. Bardzo nam to pomaga w przygotowywaniu kolejnych niespodzianek dla Was.

O autorce artykułu

Z wykształcenia menadżer kultury. Uwielbia mieć dobrą książkę zawsze pod ręką. Wielka entuzjastka horrorów zarówno jeśli chodzi o literaturę, kinematografię, jak i gry. Dzień bez książki lub filmu to dzień stracony. Oprócz tego miłośniczka zwierząt, szczególnie psów (a zwłaszcza własnego).